چه چیزی درباره ی شیردهی به نوزاد می دانید؟

در ماه‌های اول شیردهی، فواصل زمانی شیردهی کوتاهتر است. یکی از نشانه های گرسنه بودن نوزاد توجه به حرکات و گریه کردن اوست. البته نمی توان همیشه گریه های نوزاد را بنا بر گرسنگی گذاشت. گاهی ممکن است گریه ی نوزاد به دلیل علت هایی غیر از گرسنگی باشند. در ادامه ما به مسائلی می پردازیم که هر مادر در دوران شیردهی نیاز دارد آن را بداند یا با آن مواجه خواهد شد.

فواید شیردهی برای کودک

شیردهی خطر ابتلا به بیماری هایی مانند عفونت، سرطان خون، چاقی، دیابت، اگزما، آسم، آلرژی غذایی، سندروم مرگ ناگهانی، مشکلات قلبی را برای نوزاد کاهش می دهد. هم چنین شیردهی فواید طولانی مدت برای کودک دارد و باعث رشد اجتماعی-شخصیتی و افزایش IQ کودک در دوران بلوغ می شود.

فواید شیردهی برای مادر

شیردهی احتمال ابتلا به سرطان سینه، سرطان تخمدان، آنمی، دیابت نوع 2، بیماری های قلبی و چاقی را کم می کند. هم چنین باعث کاهش وزن اضافه شده در بارداری می شود. مطالعات نشان داده که شیردهی به خواب راحت تر مادر کمک می کند. ارتباط فیزیکی مادر با نوزاد بعد از تولد می تواند ترشح هورمون ها را بیشتر کند و رابطه قوی بین مادر و فرزند به وجود بیاورد. فایده ی دیگر شیردهی این است که می تواند (حدودا) به مدت 6 ماه روش مناسبی برای جلوگیری از بارداری باشد. 

شیردهی همیشه برای کودک بی خطر است؟

خیر، در صورت داشتن برخی بیماری ها و مصرف برخی دارو ها ممکن است شیردهی برای نوزاد خطر داشته باشد. زیرا برخی عفونت ها و دارو ها از طریق شیر مادر به بدن نوزاد (یا شیرخوار) وارد می شود که برای نوزاد خطر دارد.

تفاوت شیر مادر با شیر خشک

شیر مادر با شیر خشک تفاوت هایی دارد. شیر مادر مقدار مناسب پروتئین، کربوهیدرات، چربی، ویتامین و مواد معدنی را دارد. علاوه بر همه این ها حاوی آنزیم ها، هورمون ها، سلول های زنده، گلبول سفید و آنتی بادی لازم برای بدن کودک است اما شیر خشک فاقد این موارد می باشد. شیر خشک در کارخانه و از شیر گاو یا بز تولید می شود، به آن روغن گیاهی اضافه می شود و فاقد مواد زنده ایست که در شیر مادر وجود دارد.

شیر مادر دارای تمامی مواد زیر است که به رشد کودک کمک می کند در صورتی که شیر خشک فاقد این مواد می باشد:

• فاکتور ضد میکروبی که از عفونت جلوگیری می کند. 
• آنزیم های هضمی که باعث کمک به هضم غذا می شوند. 
• سلول های بنیادی که باعث ساختن سلول های بافت های مختلف می شوند. 
• فاکتور رشد که به رشد خون، اعصاب و سیستم غدد کمک می کند. 

گام اول در شیردهی مادر به نوزاد:

یکی از بهترین لحظات هر مادر بعد از زایمان در آغوش گرفتن نوزاد و تماس پوستی با اوست. قبل از زایمان از ماما یا پزشک خود بخواهید بلافاصله نوزاد را در آغوش شما بگذارند. تماس پوستی به نوزادتان کمک می‌کند تا احساس امنیت بیشتری داشته باشد و بداند که تحت محافظت است و این احساس امنیت با شیر خوردن از سینه ی مادر به او منتقل ‌می شود.

علائم گرسنگی نوزاد:

تا سال ها پیش مادران گریه ی نوزاد را تنها نشانه ی گرسنگی او می دانستند اما با پیشرفت علم و انجام مطالعات دقیق تر هم اکنون نشانه های بیشتری از گرسنگی نوزاد و کودک زیر یک سال شناخته شده است. داشتن آگاهی کافی در هر بخش از پرورش نوزاد کمکی است سازنده برای رشد و مراقبت بهتر از فرزند دلبندتان.

در این بخش با علامت های جالبی از حالت گرسنگی نوزاد آشنا می شویم:

1. باز کردن دهان و بیرون آوردن زبان
2. غنچه کردن لب ها
3. رفتن به سوی سینه مادر
4. گریه های بم و کوتاه
5. مزه مزه کردن لباس یا ملحفه و تکان دادن زبان
6. نق زدن
7. چرخاندن سر به طرف صدای مادر و باز کردن دهان
8. تکان دادن دست ها به صورت حرکات نامنظم
9. حرکت دادن سر و دهان در جهت چیزی که گونه نوزاد را لمس می کند
10. گذاشتن دست ها و انگشت ها یا مچ در داخل دهان یا نزدیک به آن
11. چرخاندن سر از یک طرف به طرف دیگر

معمولا در پایان روز میزان شیر شما کمتر می شود؛ این امر کاملا طبیعی است.

برخی مشکلات مادر هنگام شیردهی:

مرحله سخت گرفتن سینه:

این مسئله که نوزاد با کمی سختی سینه مادرش را بگیرد طبیعی است. اما اگر کلا نتواند سینه را به دهان بگیرد احتمالا مشکلی در بینی و دهان نوزاد وجود داشته باشد که بررسی شود. ممکن است مثلا بینی کیپ شده باشد، مشکل شکاف کام داشته باشد که از دید مادر پنهان مانده است. بهتر است ابتدا این موارد چک شود و سپس برای دادن شیرخشک به نوزاد اقدام شود.

احتقان شیر، زخم یا آبسه:

وقتی نوزاد سینه را نمی گیرد سینه احتقان پیدا می کند، بدین معنی که شیر در سینه مادر جمع می شود. اگر نوزاد از سینه مادر شیر بخورد و باز هم این اتفاق بیفتد به این معناست که مادر به شکل نادرست به فرزندش شیر می دهد و کودک نمی تواند خوب سینه را بمکد، بنابراین روش شیر دادن را باید تغییر بدهد. از طرفی احتقان سینه می تواند به دلیل شرایط جسمی یعنی ابتلای مادر به بیماری های ویروسی باشد. در زمان شیردهی نوک سینه مادران زخم می شود، عفونت یا آبسه می کند؛ اما اگر نوزاد به محض تماس با مادر شیر بخورد، عمل شیردهی به نوزاد به طور درست و مکرر انجام شود، وضعیت مادر در هنگام غذا دادن به نوزاد درست باشد و بچه بتواند به اندازه کافی دریافت داشته باشد این اتفاقات رخ نخواهد داد. در صورت بروز این مشکلات، یک کیسه آب گرم روی سینه بگذارید و سینه را بدوشید. با دوشیدن، آن مقدار شیری که در سینه مادر به دلیل عدم توانایی فرزندش در مکیدن باقی مانده، تخلیه می شود و مشکل رفع خواهد شد. اگر دچار عفونت شدید به پزشک مراجعه کنید که در اغلب موارد آنتی بیوتیک هایی برای این مشکل تجویز می شود. در این صورت باید مصرف مایعات در مادر بسیار بیشتر باشد شیر او خشک نشود.

مشكل گوارشی نوزاد:

مشکلات گوارشی مانند اسهال نباید باعث شود که ما شیردهی را قطع کنیم. بلکه کاملا برعکس، تعداد دفعات شیر دادن را باید بیشتر کنیم. شیربه دلیل مایع بودن نباید به مقدار زیاد به نوزاد داده شود بنابراین بهتر است تعداد دفعات آن بیشتر شود. با تجویز و نظر پزشک ممکن است او آر اس هم به نوزاد داده شود. اما شیر مادر در حقیقت خودش خاصیت درمان دارد. اگر سینه زخم شد یک قطره شیر را بگذارید روی سینه بماند. این قطره شیر در سرعت بهبود زخم شما به شدت موثر است زیرا شیر مادر حاوی آنتی بادی ها و فاکتورهای ترمیم کننده است که باعث بهبود می شود.

شما می توانید پس از ماه اول شیردهی تلاش برای بازگشت به وزن طبیعی خود را شروع کنید. 

نکاتی قابل توجه در شیردهی به نوزاد:

1. در ماه‌های اول شیردهی، نوزاد هر ۴۵ تا۶۰ دقیقه یکبار نیاز به شیر دارد، پس این طبیعی است که میزان نیاز شما به انرژی، ویتامین‌ واملاح معدنی در این زمان نیز افزایش پیدا کند.
2. همیشه گریه کردن کودک شما نشانه گرسنگی او نیست بسیاری از کودکان تا ۴ ماهگی دچار دل دردهایی هستند که به آن کولیک نوزاد می‌‌گویند.
3. مطمئنا شما از دیدن ناراحتی نوزادتان ناراحت می‌‌شوید، ولی باید این نکته را بدانید که شما مقصر نیستید و مطمئن باشید پس از مدتی زیر نظر متخصص نوازدان (حدودا ۴ ماهگی) این مشکل به طور معمول برطرف خواهد شد.
4. معمولا در پایان روز یا در زمانی که خیلی خسته هستید، میزان شیر شما کمتر می‌‌شود که این طبیعی است. سعی کنید در هنگامی که کودک‌تان خواب است شما هم استراحت کمی داشته باشید.
5. داشتن میان وعده‌های مناسب به خصوص میوه در طول روز بسیار ضروری و کمک‌ کننده است.
6. سعی کنید زمانی که شیرتان زیاد است آن را به مدت یک تا دو روز در شیشه و در یخچال نگهداری کنید.
7. شما باید در طول روز میزان زیادی مایعات بنوشید. به طور متوسط ۶-۷ لیوان آب برای شما ضروری است. در ضمن حتما ۲-۳ لیوان شیر را نیز در رژیم خود داشته باشید. هندوانه و طالبی نیز به‌علت داشتن آب فراوان از جمله موارد توصیه شده در دوران شیردهی است.
8. سعی کنید از دادن شیرخشک یا آب از طریق شیشه حداقل برای ۲ ماه اول پرهیز کنید.
9. مصرف قهوه و چای پررنگ نیز دردو تا سه ماه اول باید محدود شود.
10. در صورت کمبود واقعی ترشح شیر، ۳-۴ قاشق مرباخوری جوانه گندم را در سالاد یا در غذاهای دیگر مخلوط کنید.
11. انگور، انجیر، لیمو و پرتقال از میوه‌های مفید برای افزایش شیر است.

داشتن میان وعده های مناسب به خصوص میوه در طول روز برای شیردهی بسیار ضروری و کمک کننده است.