یکی از بزرگ ترین دغدغه های مادران باردار اتفاق افتادن زایمان زودتر از موعد است. به تولد نوزاد قبل از هفته 37 بارداری زایمان زودرس گفته می شود. امروزه با افزایش عوامل خطر زا برای مادر و جنین، شاهد افزایش روز افزون زایمان های زودرس در بیمارستان ها هستیم. تولد نوزاد هرقدر زودتر از موعد اتفاق بیفتد ریسک ابتلا به بیماری های قلبی و ریوی و بروز مشکلات جدی برای نوزاد بیشتر می شود.
علائم زایمان زودرس:
علائم زایمان زودرس مشابه علائم یک زایمان نرمال است. بهتر است با نشانه های شروع زمان زایمان آشنا باشید. اما در صورت مشاهده نشانه های زیر قبل از هفته 37 بارداری حتما با پزشک خود تماس بگیرید. پیشنهاد می کنیم اطلاعات هفته 37 بارداری را بخوانید. این علائم زایمان بین هفته 20 تا 37 بارداری اتفاق می افتد و ممکن است با گذشت زمان متوقف نشده و حتی شدیدتر شوند، اگر دچار هر یک از علائم زیر شدید، با پزشک خود تماس بگیرید:
- درد شبیه به درد قاعدگی در بالای استخوان رحم
- احساس فشار بر روی لگن، ران و کشاله ران
- درد در قسمت انتهای کمر
- اسهال
- افزایش ترشحات واژن
- خروج مایع آبکی و صورتی رنگ و یا خونریزی واژن
- افزایش انقباضات رحم (بیشتر از 4 بار در هر ساعت)
- پارگی کیسه آب
انقباضات رحم در بارداری
در سه ماهه سوم بارداری مادر دچار انقباضات رحم می شود که به آن انقباضات براکستون هیکس می گویند که کاملا طبیعی هستند. ممکن است گاهی مادران آن را در طول بارداری خود حس نکنند. در زیر تفاوت این انقباضات را از انقباضات شروع زایمان توضیح خواهیم داد:
انقباضات براکستون هیکس نامنظم و بدون درد بوده و در صورت تغییر پوزیشن در طول زمان کمتر می شوند. مثلا اگر نشسته اید، بایستید و یا قدم بزنید. یا اگر ایستاده اید با شروع انقباضات بنشینید تا آرام شود. در مقایسه، انقباضات زایمان، منظم تر و شدید تر بوده و با تغییر پوزیشن از بین نمی رود. مادر می تواند با خوابیدن بر پهلوی چپ و گذاشتن دست خود بر روی قسمت بالایی شکم این درد ها و سفت شدن رحم را شمرده و اندازه گیری کند. اگر متوجه انقباضات منظم و دردناک قبل از هفته ی 37 بارداری خود شدید و علائم ذکر شده در بالا را مشاهده کردید، حتما با پزشک تماس بگیرید.
توقف زایمان زودرس
اگر علائم زایمان زودرس را داشته باشید در مرحله اول پزشک با روش هایی مانند استراحت مطلق، خوابیدن به سمت چپ بدن برای افزایش جریان خون به رحم و یا خوردن مایعات زیاد به عنوان اثر بازدارنده هورمون ها برای ایجاد انقباضات، سعی در متوقف کردن زایمان زودرس می کند. در صورت لزوم، تجویز داروهایی برای توقف انقباضات و ریلکس کردن رحم انجام می شود و در شرایط حاد مادر در بیمارستان بستری شده و تحت نظر قرار می گیرد.
جلوگیری از زایمان زودرس
- روزانه مایعات زیاد مصرف کنید و مثانه را خالی نگه دارید. این کار شما را از عفونت ادرار مصون نگه می دارد زیرا عفونت ادرار باعث افزایش احتمال زایمان زودرس می شود.
- ناحیه تناسلی خود را از جلو به عقب بشویید.
- وزنه سنگین بلند نکنید.
- در صورت داشتن انقباضات رحم، استراحت کنید و هرچند دقیقه یکبار پاهایتان را بالا نگه دارید.
- آرامش در طول بارداری از مهمترین عوامل جلوگیری از این مشکل است. اگر استرس داشتید مطلب روش های کاهش استرس در بارداری را بخوانید.
![علائم هشدار دهنده زایمان زودرس]()
علل زایمان زودرس
علت اصلی زایمان زودرس هنوز مشخص نشده است اما موارد زیر احتمال آن را افزایش می دهد:
سابقه زایمان زودرس، باردرای چندقلو، سیگار و مواد مخدر، اضافه وزن و یا کمبود وزن، دیابت و فشار خون بالا، عفونت در بارداری، سرویکس کوتاه (بافت استوانه ای شبیه گردن که واژن را به رحم متصل می کند) و دیگر مشکلات مربوط به آن، سن بالای 35 سال، استرس زیاد، بارداری با فواصل زمانی کم، سقط های مکرر و ژنتیک.
در برخی موارد به دلیل بروز مشکلات در بارداری، سلامتی مادر و جنین به خطر می افتد که در این صورت پزشک برای القا زایمان زودهنگام، داروهایی را برای مادر تجویز می کند. شرایط زیر از جمله این موارد می باشند:
- پره اکلامپسی: فشار خون بالای مادر و دفع پروتئین از طریق ادرار که در موراد حاد باعث تشنج و مرگ می شود.
- مشکلات جفت: در برخی موارد جفت از دیواره رحم جدا شده و نیاز به زایمان زودرس به وجود می آید.
- رشد ناکافی جنین: به دلیل مشکلات جفت و مشکلات ژنتیکی جنین به مقدار کافی رشد نکرده که منجر به زایمان زودرس می شود. اگر بدنبال اطلاعات بیشتر درباره جفت هستید مطلب "جفت جنین و عمکلرد آن در بارداری" را بخوانید.
- دیسترس جنین: به دلیل مشکلات بند ناف، جریان خون و یا مشکلات کبدی مادر، جنین دچار دیسترس می شود.
عوارض زایمان زودرس برای نوزاد
زایمان زودرس ممکن است مشکلاتی را برای نوزاد به همراه داشته باشد:
- وزن کم در هنگام تولد
- مشکلات تنفسی
- رشد نکردن بافت ها
- مشکلات بینایی و شنوایی
- افزایش احتمال مشکلات روانی و رفتاری
اما خوشبختانه شروع مراحل زایمان به معنای زایمان زودرس نیست و معمولا می توان آن را متوقف کرد. و الزاما همه نوزادانی که زودتر از موعد متولد می شوند دچار مشکل نشده و فقط در برخی از موارد نیاز به بستری شدن در بیمارستان دارند. نوزادانی که به هفته 37 نزدیک تر باشند احتمال بروز مشکلات در آن ها کم تر می شود. اگر قرار باشد قبل از هفته 34 بارداری زایمان صورت بگیرد، برای جلوگیری از مشکلات بعد از تولد، دارویی جهت تسریع رشد ریه های جنین به مادر تزریق می شود تا احتمال بروز مشکلات تنفسی را در نوزاد کاهش دهد. مشکلات تنفسی از شایع ترین مشکلات نوزادان نارس می باشد که در صورت بروز آن نوزاد از طریق دستگاه تنفس خواهد کرد. این نوزدان توانایی حفظ دمای بدن خود را نداشته و باید در شرایط دمایی خاص باشند. مورد دیگر مشکلات تغذیه ای نوزاد خواهد بود؛ در صورت عدم توانایی در رفلاکس، بلع و مکیدن نوزادان از طریق رگ تغذیه خواهند شد. برخی دیگر از داروهایی که در این هنگام تجویز می شود منیزیم سولفات است که از احتمال بروز فلج مغزی جنین جلوگیری می کند.
در زیر به برخی دیگر از مشکلات احتمالی که گاها نوزدادن زودرس به آن دچار میشوند، اشاره شده است:
امروزه با پشرفت علم زایمان زودرس در هفته 28 به بعد برای نوزادان مشکل خاصی را بوجود نمی آورد و نوزاد به راحتی به رشد خود ادامه می دهد. اطلاعات هفته بیست و هشتم بارداری را بخوانید.