عمل بستن لوله رحم (توبکتومی)

عمل بستن لوله رحم یک روش دائمی جلوگیری از بارداری است که نیاز به مشورت و فکر زیاد دارد زیرا عمل برگشت این روش معمولا موفق آمیز نیست. توبکتومی موارد منعی دارد که حتما باید قبل از انجام آن بررسی شود.

بستن لوله رحم (توبکتومی) چیست؟

بستن لوله های رحم در خانم ها یک روش جراحی است که باعث ناباروری دائمی در خانم ها می گردد. در این روش با بستن  لوله های رحم از انتقال تخمک به رحم جلوگیری می شود. همچنین با این کار، از رسیدن اسپرم به لوله رحم و ایجاد لقاح جلوگیری می شود. روش های جراحی مختلفی برای انجام این کار وجود دارد که دراین روش ها، لوله رحم بریده، سوزانده و یا با استفاده از یک حلقه، کلیپس یا نوار بسته می شود.

روش های عمل بستن لوله های رحمی

مراحل جراحی بستن لوله های رحم

بستن لوله های رحم در خانم ها یک عمل جراحی نسبتا ساده می باشد و این کار را می توان هم با استفاده از بیهوشی عمومی و هم با استفاده از بی حسی موضعی انجام داد.

دو روش جراحی که امروزه بیشتر از آنها استفاده می شود عبارتند از:

1. مینی لاپاراتومی
2. لاپاراسکوپی

سایر روش های جراحی برای بستن لوله های رحم شامل: لاپاروتومی، کولپوتومی، کولدوسکوپی، هیستروسکوپی و هیسترکتومی می باشد. هر کدام از این روش ها دارای معایب و مزایایی می باشند. شما می توانید با مشورت با پزشکتان بهترین روش را برای بستن لوله ها انتخاب نمایید.
در روش جراحی لاپاروسکوپی، شکم را با گاز دی اکسید کربن پر می کنند بطوریکه حفره شکم به صورت یک بادکنک از رحم و لوله های رحم جدا می شود. سپس جراح با ایجاد یک برش کوچک در زیر ناف، دستگاه لاپاروسکوپ که شبیه یک تلسکوپ می باشد را از این سوراخ وارد بدن می کند. یک برش کوچک دیگر، درست در بالای خط رویش موهای عانه ایجاد می کند تا از طریق آن دستگاهی که برای بریدن، دوختن یا سوزاندن لوله ها مورد استفاده قرار می گیرد وارد بدن شود. کل زمان جراحی توبکتومی حدود نیم ساعت طول خواهد کشید.
بعد از جراحی توصیه می شود که دو تا سه روز استراحت مطلق داشته باشید و به مدت یک هفته نیز فعالیت های سبک انجام شود. فعالیت جنسی را می توان وقتی که خانم احساس راحتی می نماید (معمولا بعد از یک هفته) دوباره از سر گرفت. خانم هایی که جراحی آنها از طریق مهبل انجام می شود لازم است به مدت دو هفته چیزی را در داخل مهبل خود نکنند تا از بروز عفونت جلوگیری شود.

آیا عمل بستن لوله های رحمی درد دارد؟

خیر. در حین عمل بی حسی یا در موارد نادر بی هوشی انجام می شود بنابراین هیچ حسی در طول عمل نخواهید داشت. بعد از عمل ممکن است کمی احساس درد و یا ضعف داشته باشید که زود بهبود می یابید.

بستن لوله رحم در زنان به چه کسانی توصیه می شود؟

توصیه می کنیم تنها در صورتی که یکی از شرایط زیر را دارید از این روش برای پیشگیری از بارداری استفاده کنید (برای مشاهده لیستی کامل از روش های پیشگیری پیشنهاد می کنیم مقاله روش های پیشگیری از بارداری را مشاهده کنید.)

• افرادی که بارداری برای سلامت و جان آن ها خطرناک می باشد.
• افرادی که به هیچ وجه علاقه ای به فرزند دار شدن ندارند.
• افرادی که قادر به استفاده از سایر روش های پیشگیری از بارداری نیستند.
• افرادی که به تعدادی که می خواهند فرزند و بالای 35 سال سن دارند. در مورد افرادی که سن آن ها زیر 30 سال می باشد، با در نظر گرفتن احتمال ازدواج مجدد و... بهتر است مشاوره دقیق انجام شود و بستن لوله رحم با توجه کامل به کلیه موارد و احتیاطات لازم عمل انجام شود.

موارد منع انجام توبکتومی

برخی موارد مانع از انجام جراحی بستن لوله های رحم می شوند. در این صورت جراحی باید بعد از رفع موانع انجام شود. این موارد عبارتند از:

• در صورتی که فرد در سه ماهه اخیر دارای بیماری های التهابی لگن بوده باشد.
• فرد دارای سابقه بیماری قلبی حاد باشد.
• وجود خونریزی های بی مورد از واژن.
• اگر فرد مبتلا به ترومبوز وریدهای عمقی یا آمبولی ریه باشد.
• فرد دارای مشکلات دوران بارداری، زایمان و پس از زایمان بوده باشد مانند: اکلامپسی، پره اکلامپسی شدید، پارگی کیسه آب، تب زمان زایمان یا بلافاصله پس از آن، خونریزی و عفونت سایر نقاط بدن پس از زایمان.
• فرد دارای بیماری های جنسی فعال باشد.
• فرد مبتلا به سرطان لگن باشد.
• افرادی که سابقه جراحی شکم و لگن داشته باشند.
• افراد با سابقه چاقی و دیابت.
• در صورتی که فرد، سقط عفونی داشته است.
• به مدت 7 تا 42 روز پس از زایمان فرد انجام نمی شود.

از رایج ترین مدل های بستن لوله رحم، الکتروکواگولاسیون و جا گذاری حلقه فالوپ است.

مزایای توبکتومی

توبکتومی یک روش جلوگیری از بارداری دائمی است که دیگر لازم نیست نگران بارداری و روش های دیگر و عوارض جانبی آن باشید. این روش روی هورمون ها و پریود شما تاثیر ندارد و باعث یائسگی زودرس نمی شود. از دیگر فواید  می توان موارد زیر را ذکر کرد:

• تاثیر سریع آن بعد ازعمل جراحی
• عدم اختلال درفعالیت جنسی
• عدم نیاز به مراقبت های روزانه
• ارزان بودن توبکتومی

عوارض بستن لوله رحم

بزرگترین ضرر توبکتومی پشیمانی است. پس برای انتخاب این روش باید به همه جوانب فکر کنید و مطمئن باشید. عمل بازگشت توبکتومی همیشه موفق آمیز نیست. این جراحی ممکن است عوارض داشته باشد که نادر می باشد. این عوارض شامل: غش کردن، درد مزمن شکم، ترشحات بدبوی واژن، تب، خونریزی در محل برش و تنگی نفس است. ممکن است دچار عفونت شوید و برای درمان به آنتی بیوتیک نیاز داشته باشید. هم چنین ممکن است در ناحیه رحم، مثانه، لگن آسیب ببینید و نیاز به جراحی های دیگر داشته باشید. بعد از عمل ممکن است عوارض زیر را داشته باشید: درد شکم، خستگی، درد شانه، نفخ، سرگیجه بهتر است بعد از عمل از برداشتن وسیله سنگین و یا نزدیکی تا زمانی که پزشک اجازه نداده جلوگیری کنید. از دیگر عوارض موارد زیر است:

• احتمال تغییر میزان قاعدگی
• افزایش احتمال حاملگی خارج رحمی (در صورت وقوع بارداری)
• احتمال ایجاد کیست تخمدان
• بستن لوله های رحمی مانند سایر اعمال جراحی می تواند خطرهای بیهوشی را (به میزان بسیار کم) به همراه داشته باشد.

در صورت بروز هرکدام از عارضه های اشاره شده، فرد به متخصص زنان ارجاع می شود.

توبکتومی در حین سزارین:

توبکتومی همراه با سزارین شامل همان روش روتین انسداد لوله های فالوپ می باشد. ریسک این جراحی همراه با سزارین کمی افزایش می یابد.

چون یکسری خانم ها این عمل پشیمان می شوند پزشک قبل از انجام و قبل از سزارین باید پزشک از فرد باید سوال کند تا فردا از انجام این عمل مطمئن شود.
افرادی که در هنگام سزارین این عمل راانجام می دهند درد اضافی را تحمل نمی کنند.

توبکتومی و قاعدگی:

توبکتومی هیچ تاثیر هورمونی ندارد به همین دلیل باعث اختلالات قاعدگی نمی شود. اما در صورت تغییر ترشحات یا خونریزی قاعدگی بهتر است به پزشک مراجعه شود.

توبکتومی همراه با سزارین بسیار شایع است. 

مراقبت پس از جراحی بستن لوله ها

بعد از جراحی باید به پزشک مراجعه کنید و داروهای تجویز شده را حتما مصرف کنید تا دچار عفونت و مشکلات بعدی نشوید. اگر تب بالا، درد شکمی و خونریزی از ناحیه زخم بهتر است به پزشک مراجعه کنید. حداقل تا یک هفته از رابطه جنسی خودداری کنید. حدود 1-3 هفته طول می کشد تا دوره نقاهت کامل شود. بعد از توبکتومی تخمک گذاری انجام می شود و پریود به روتین خودش را دارد. روزانه حمام کنید و محل بخیه را خشک و تمیز نگه دارید. از برداشتن اشیا و وزن سنگین تا یک هفته خودداری کنید. 

وازکتومی بهتر است یا توبکتومی؟

وازکتومی بهتر از توبکتومی در نظر گرفته می شود چون جراحی ساده است و نیاز به برش و بخیه ندارد. ولی توبکتومی یک روش جراحی پیچیده است. وازکتومی قابل برگشت است ولی توبکتومی قابل برگشت نیست زیرا عمل برگشت آن خیلی سخت است و احتمال موفقیت آن کم است پس بهتر است که برای انجام این عمل عجله نکنید. 

امکان بارداری با توبکتومی

اگر جراحی درست انجام نشده باشد و یا لوله فالوپ رشد کند امکان بارداری وجود دارد که احتمال آن خیلی کم است. یک نفر از هر 250 نفر بعد از توبکتومی ممکن است باردار شود و این عمل 99% موفق آمیز است.

روند بهبودی پس از بستن لوله ممکن است کمی دردناک باشد.