یائسگی دوره‌ای از زندگی زنان است که در آن عادت ماهیانه‌شان قطع می‌شود.عوامل ژنتیک یا جراحی یائسگی زودتر اتفاق می‌افتد که آن را یائسگی زودرس می‌نامند. زمان یائسگی طبیعی در میان زنان مختلف می‌تواند کاملا متفاوت باشد.
يائسگي زودرس، عوارض ودرمان:
یائسگی دوره‌ای از زندگی زنان است که در آن عادت ماهیانه‌شان قطع می‌شود. در علم پزشکی، این دوره به وقتی اطلاق می‌شود که پریود ۱۲ ماه پیاپی اتفاق نیفتاده باشد. علائم یائسگی طبیعی به‌طور میانگین در سن ۵۱ سالگی ظاهر می‌شوند. گاهی اوقات به‌خاطر بیماری، عوامل ژنتیک یا جراحی یائسگی زودتر اتفاق می‌افتد که آن را یائسگی زودرس می‌نامند. زمان یائسگی طبیعی در میان زنان مختلف می‌تواند کاملا متفاوت باشد.
يائسگي زودرس چيست؟
از کار افتادگی زودرس تخمدان ها (یائسگی زودرس)، به از دست رفتن کارکرد تخمدان ها پیش از ۴۰ سالگی گفته می شود. در این حالت، دوره‌ی ماهانه متوقف می شود و مقدار هورمون استروژن کاهش و مقدار هورمون تحریک کننده‌ی فولیکول ها(FSH) افزایش می یابد. یک تا ۴ درصد از جمعیت زنان به این بیماری دچار می شوند و نازایی از پی‌آمدهای آن است. به طور معمول دخترها با تخمدان هایی به دنیا می آیند که مقدار کافی از تخمک های نارس را در خود دارند. از زمان بلوغ تا ۵۰ سالگی هر ماه یک تخمک از یکی از تخمدان‌ها آزاد می شود تا این که اندوخته‌ی تخمک‌ها به پایان می رسد و یائسگی رخ می دهد. اما در دختران و زنان جوانی که به بیماری از کارافتادگی پیش‌رس تخمدان‌ها دچار شده اند، تخمک ها به روزگار جوانی از دست می روند یا دچار نارسایی می شوند. در نتیجه ، بیمار جوان دچار یائسگی زود هنگام می شود. این یائسگی زود هنگام ، به طور معمول در۴۰ سالگی رخ می دهد، اما ممکن است حتی به روزگار نوجوانی نیز خود رانشان دهد.
![يائسگي زودرس چيست؟]()
>
یائسگی، به دوره ای در زندگی یک خانم اطلاق می شود که دوره قاعدگی متوقف می شود.
چه كسانى در خطر يائسگي زودرس هستند؟
یائسگی فرآیند بیولوژیکی طبیعی و گذر از مرحله‌‌ای به مرحله دیگر است. این فرآیند با تغییرات هورمونی، فیزیکی و روانی اتفاق می‌افتد و کاملاً طبیعی محسوب می‌شود. تاکنون دلایل متعددی برای یائسگی زودرس شناخته شده است. اگر تخمدان ها قادر به ساختن هورمون نباشند و به تحریکات هیپوفیز که تنظیم‌‌کننده تخمدان هاست، پاسخ ندهند یائسگی زودرس اتفاق می افتد. یکی دیگر از عواملی که باعث یائسگی زودرس می شود، مصرف برخی داروها یا اعمال جراحی است، هیستروکتومی کامل (برداشتن رحم و تخمدان ها) در سنین پایین باعث یائسگی زودرس می شود ولی اگر فقط رحم برداشته شود و تخمدان‌ها خارج نشوند، معمولاً باعث یائسگی نمی شود.
از جمله موارد دیگر می توان به شیمی درمانی و اشعه درمانی برای درمان سرطان ها اشاره کرد. زنان مبتلا به سرطان که تحت این گونه درمان ها قرار می گیرند، ممکن است در معرض یائسگی زودرس قرار گیرند اما معمولاً این روند به تدریج رخ می دهد و ممکن است قبل از اینکه خانمی به دوران یائسگی برسد، ماه ها یا سال ها علایم دوران یائسگی داشته باشد.
اختلالات کروموزومی به‌علت اختلال مادرزادی در برخی کروموزوم های خاص نیز یکی دیگر از عوامل به شمار می‌رود. در برخی بیماری‌ها یا اختلالات خود ایمنی که در آنها نارسایی تخمدان ایجاد می شود به دلیل اینکه بدن ضد تخمدان ها و رحم پادتن می سازد، در نهایت تخمدان ها از کار می افتند. این افراد ممکن است سابقه خانوادگی یائسگی زودرس داشته باشند. عفونت های ویروسی مثل ویروس عامل بیماری اوریون نیز می تواند باعث یائسگی زودرس شود.
![عوامل یائسگی زودرس]()
یکی از دلایل یائسگی زودرس، نارسایی زودرس تخمدان ها می باشد.
تشخيص يائسگى زودرس:
آزمایش خاصی برای تشخیص قطع دوره‌های قاعدگی وجود ندارد. ولی گاهی اوقات زنان کم‌کم دچارعلائم پریودهای نامنظم و یائسگی می‌شوند. ممکن است این زنان برای آزمایش کارکرد تخمدان‌ها هم اقدام کنند. برای مثال آزمایش بارداری برای اطمینان از باردارنبودن تجویز می‌شوند. آزمایش برخی بیماری‌های تیروئید برای تشخیص علت قطع‌شدن دوره‌ی قاعدگی انجام می‌شود.
به‌علاوه، آزمایش خون برای اندازه‌گیری سطح هورمون تحریک فولیکول (FSH) انجام می‌شود. این اندازه نشان‌دهنده‌ی نزدیکی به یائسگی و وضعیت عملکرد تخمدان‌ها است. FSH تخمدان‌ها را تحریک می‌کند که استروژن تولید کنند. بنابراین وقتی سطح استروژن در بدن کاهش پیدا می‌کند سطح هورمون FSH بالا می‌رود.
حتی سطح‌های هورمون تخمدان، مانند استرادیول، هم ممکن است سنجیده شوند. سطح پایین این هورمون می‌تواند نشان‌دهنده‌ی یائسگی باشد.
![تشخيص يائسگى زودرس]()
یائسگی زودرس، می تواند ناشی از درمان های سرطان و برخی از شرایط مانند، شیمی درمانی یا رادیوتراپی ناحیه pelvis باشد.
علائم يائسگي زودرس:
- نوسانات خلقی
- خشکی واژن
- تغییراتی در هوش و حافظه
- گرگرفتگی
- کاهش میل جنسی
- اختلالات خواب
- اضافه‌وزن
- تعریق در خواب
- درد واژن هنگام رابطه جنسی
- زنان ممکن است قبل از ابتلابه یائسگی زودرس سال‌ها دچار قاعدگی نامنظم باشند
![علائم يائسگي زودرس]()
نارسایی زودرس تخمدان، بسیار نادر است و از هر 1000 خانم 15 تا 29 ساله فقط یک نفر و از هر 100 خانم 30 تا 39 ساله نیز در یک نفر اتفاق می افتد.
انواع درمان يائسگي زودرس:
هیچ درمانی وجود ندارد که از یائسگی زودرس جلوگیری کند یا آن را از بین ببرد، ولی زنانی که به یائسگی رسیده‌اند، روش‌هایی برای درمان دارند که می‌توانند علائم یائسگی را کاهش دهند.
انواع درمان برای ازبین بردن علائم یائسگی زودرس:
- هورمون درمانی: هورمون درمانی در انواع مختلف دردسترس است. این انواع شامل قرص، برچسب، اسپری پوستی، ژل و کرم می‌شوند. درمان‌های هورمونی موضعی هم برای استفاده‌ی داخل واژن استفاده می‌شود. اين روش برای کنترل علائمی مانند گرگرفتگی و خشکی واژن است. ولی چون خطراتی مانند حمله قلبی، سکته مغزی و سرطان سینه را هم برای سلامتی به‌همراه دارد، مختصصان پیشنهاد می‌کنند، بیماران از کمترین میزان مؤثرهورمون‌درمانی برای کوتاه‌ترین مدت‌زمان برای کنترل علائم استفاده کنند.
- قرص های ضد بارداری خوراکی گاهی اوقات برای ازبین‌بردن علائم یائسگی به‌کار می‌رود.
- ژل‌ها، کرم‌ها و روان‌کننده‌های غیرهورمونی می‌توانند خشکی واژن را از بین ببرند.
![انواع درمان يائسگي زودرس]()
هیچ تست تشخیصی برای تعیین عدم قاعدگی نیست.
عوارض ناشى از يائسگي زودرس:
متاسفانه ناباروری تنها عارضه ناشی از یائسگی نیست ، بلکه عوارضی چون پوکی استخوان‌ها، افسردگی و اضطراب، نارسائی تیروئید، بیماری‌های قلبی و عروقی، خشکی چشم و پوست نیز از عوارض یائسگی هستند.
پوکی استخوان، مهم ترین عارضه ای که یائسگی زودرس به همراه دارد: دانشیار دانشگاه علوم پزشکی تهران در ادامه درخصوص عوارضی که یائسگی زودرس می تواند برای فرد به وجود آورد گفت: در خصوص عوارض این مسئله باید بگویم که اگر یائسگی در سنین پایین یعنی ۲۰ تا ۳۰ سال رخ دهد، عارضه ها شدیدتر خواهد بود؛ اما در هر صورت یائسگی زودرس موجب پوکی استخوان خواهد شد. طی چند سال اول پس از یائسگی تراکم استخوان ها با سرعت بیش تری کاهش می یابد که این کاهش می تواند منجر به کاهش توده استخوانی و نهایتاً پوکی استخوان شود.
افزایش چربی خون و اختلالات قلبی و عروقی: به دلیل قطع قاعدگی، افراد از استروژن بی بهره شده و همین مسأله موجب می شود که چربی خون افراد افزایش پیدا کند و به تبع آن مشکلات قلبی و عروقی نیز به وجود آید. به همین دلیل توصیه می شود این افراد تحت نظر پزشک، معاینات مربوطه را انجام دهند و چربی خون شان کنترل شود.
يائسگى زودرس وحاملگى:
به دلیل اینکه در اکثر موارد ، مشکلات ژنتیکی علت اصلی این مسأله است، قدرت باروری این افراد معمولاً بر نمی گردد و احتمال باروری بسیار کم و پایین می شود. البته ناگفته نماند با توجه به پیشرفت هایی که در زمینه باروری صورت گرفته، امکان بچه دار شدن زنانی که به یائسگی زودرس مبتلا می شوند وجود دارد. اگر این زنان رحم سالمی داشته باشند، می توانند با دریافت تخمک اهدایی از زنان دیگر و کاشت آن درون رحم، صاحب فرزند شوند. بیمار مبتلا به یائسگی زودرس باید قبل از تصمیم گیری برای باردار شدن به فکر سلامت خود باشد.