عفونت خون یا سپسیس باکتریایی نوزاد

عفونت خون یا سپسیس باکتریایی به بیماری گفته می شود که در آن باکتری وارد خون شده و سبب عفونت جدی در اندام هایی مانند کلیه، ریه  و یا استخوان ها می شود. تشخیص عفونت خون (سپسیس) در نوزاد و کودک دشوار است. اگر چه گاهی اوقات کودک بی حال یا کج خلق می شود، اما تب تنها نشانه است.

سپسیس باکتریایی چیست؟

سپسیس باکتریایی به بیماری گفته می شود که در آن باکتری وارد خون شده و سبب عفونت جدی در اندام هایی مانند کلیه، ریه و یا استخوان ها می شود. سپسیس با مصرف آنتی بیوتیک بهبود می یابد، به خصوص اگر زود تشخیص داده شده و درمان شروع شود. در غیر این صورت می تواند مرگبار باشد. به شکرانه وجود دو واکسن – که یکی از آنها بسیار جدید است – امروزه چنین عفونت هایی بسیار نادر است.

نوزادان و افراد مسن با سیستم دفاعی ضعیف بیشتر در معرض خطر ابتلا به بیماری عفونت خون (سپسیس) قرار دارند.

عفونت خون چگونه به نوزاد منتقل می شود؟

این اتفاق بسیار نادر است. لیکن، گاهی باکتری به خون کودک راه پیدا می کند. باکتری هایی که اغلب باعث عفونت می شوند به هموفیلوس آنفلوآنزا و استرپتوکوک پنومونی (که ذات الریه نیز نامیده می شود) شناخته شده اند. خوشبختانه، این باکتری ها شانس زیادی برای دچار کردن کودکانی که واکسینه شده اند ندارند. واکسن Hib تا حدود زیادی عفونت های ناشی از باکتری هموفیلوس آنفلوآنزا را تقلیل داده است و طبق گزارشات، واکسن پنوموکوکال (Prevnar) که اخیرا وارد بازار شده است خطر ابتلا به عفونت های ناشی از باکتری پنوموکوک را تا 90 در صد کاهش داده است.
این بدان معنی است که کودکان واکسینه نشده، به خصوص انهایی که بین 2 تا 36 ماهه هستند، بیشتر مستعد عفونت های خونی هستند زیرا در این سنین سیستم ایمنی بدن انها کامل نشده است. (همچنین کودکان دارای شرایط خاص مانند بیماری سلول های داسی شکل یا عفونت  HIV بیشتر در معرض خطر هستند.) نوزادان زیر 2 ماه به واسطه آنتی بادی هایی که از مادر در رحم می گیرند، در مقابل چنین باکتری هایی مقاوم هستند. هنگامی که نوزادان مبتلا به عفونت می شوند عموما علت ناشی از باکتری هایی از قبیل استرپ گروه B می باشد که از مادر در حین عمل زایمان به آنها منتقل می شود. پس از آن، ریسک ابتلا به عفونت از سن 2 سالگی شروع می شود و تا 3 سالگی ادامه می یابد. سپس، سیستم ایمنی بدن به اندازه کافی قوی می شود که با بیشتر باکتری ها مقابله کند.
در موارد نادر، ممکن است علت عفونت کودک از باکتری دیگری به نام استافیلوکوک اورئوس و استرپتوکوک های گروه A باشد که گاهی از طریق خراشیدگی های روی پوست وارد می شود؛ یا ناشی از مننژیت نایسریا باشد که از طریق دستگاه تنفسی وارد خون می شود و یا از سالمونلا باشد که از طریق روده وارد خون می شود.

نوزاد مبتلا به سپسیس یا حتی موارد مشکوک به آن، در بیمارستان جهت درمان بستری می‌شوند.

از کجا بفهمیم که کودک عفونت باکتریایی دارد؟

تشخیص عفونت خون (سپسیس) در نوزاد و کودک دشوار است. اگر چه گاهی اوقات کودک بی حال یا کج خلق می شود، اما تب تنها نشانه است. به همین دلیل، اگر کودک شما کمتر از 3 ماه دارد و درجه تب او با درجه رکتال بیشتر از 100/4 درجه فارنهایت است، حتما او را نزد پزشک ببرید (حتی اگر نشانه دیگری از بیماری در او نیست). چنانچه کودک شما بین 3 تا 12 ماهه است، او را در صورتی نزد پزشک ببرید که درجه تب او بیش از 120 درجه فارنهایت باشد. اگر کودک آرام نمی شود، تماس چشمی برقرار نمی کند، یا بی نهایت سست و بی حال است، حتی اگر تب بالایی ندارد حتما به پزشک مراجعه کنید.
عفونت خونی ناشی از بریدگی و خراش معمولا تب، درد و قرمزی شدیدی در اطراف زخم به دنبال دارد. اگر متوجه هر یک از این علائم شدید کودک را نزد پزشک ببرید. چنین عفونت هایی می تواند مشکلات جدی در استخوان ها و مفاصل ایجاد کند.

باکتری‌ها غالبا علت بروز سپسیس نوزادی یا عفونت خون نوزادان می‌باشند.

سپسیس چگونه تشخیص داده شده و درمان می شود؟

وقتی کودک تب دارد، پزشک او را به دقت معاینه می کند تا به علت آن پی ببرد. ممکن است گلو، گوش یا ریه کودک عفونت کرده باشد و شما متوجه نشده باشید. چنانچه هیچ یک از اینها نباشد، پزشک به عفونت خونی مشکوک خواهد شد. گرچه بیشتر عفونت ها ناشی از ویروس است، لیکن لازم است آزمایش مایع نخاعی (به منظور تشخیص مننژیت)، آزمایش خون (به منظور تشخیص عفونت خونی) و آزمایش ادرار (به منظور تشخیص هر گونه عفونت) انجام شود. همه این عفونت ها تهاجمی بوده و به اندازه کافی نگران کننده هستند و خطر بیماری های جدی آنقدر زیاد است که پزشکان معتقدند انجام این آزمایش ها ارزش آن را دارد. فقط 2 تا 3 در صد کودکان تب دار که علائم دیگری ندارند مبتلا به عفونت خون هستند. اما به دلیل ضعیف بودن کودکان بهتر است عفونت خیلی زود تشخیص داده شود. ( چنانچه در بدن کودک زخمی باشد که عفونی شده باشد پزشک در صورت امکان دستور کشت می دهد.) 
نتیجه آزمایش خون تا 24 ساعت حاضر می شود. در طول این ساعات انتظار، تجویز آنتی بیوتیک به کودک شروع می شود. پزشک تصمیم می گیرد که کودک در بیمارستان بماند و آنتی بیوتیک به او تزریق شود یا او را به منزل ببرید و شربت آنتی بیوتیک به او بدهید و دوباره روز بعد نزد پزشک برگردید. حدود نیمی از کودکان که مشکوک به عفونت خونی هستند بستری می شوند. هنگامی که پزشک تشخیص نهایی را ارائه دهد، تجویز آنتی بیوتیک ادامه می یابد که بر اساس تصمیم پزشک در خانه یا بیمارستان خواهد بود. عفونت طی یک هفته یا بیشتر بهبود خواهد یافت. لیکن، این نکته بسیار حائز اهمیت است که دوره درمان با آنتی بیوتیک را کامل کنید و برای ویزیت نهایی نزد پزشک باز گردید. 

علائمی همچون درجه حرارت 38 درجه سانتیگراد به همراه خواب آلودگی و کم اشتهایی و مشکل تنفسی می‌تواند نشان دهنده‌ی عفونت خون در نوزادان باشد. 

آیا راهی برای پیشگیری از سپسیس یا عفونت خونی وجود دارد؟

پیش از هر چیز، مطمئن شوید که واکسن های فرزندتان را به موقع زده باشید. زخم های کودک را ضد عفونی کنید. مواظب باشید زخم ها یا جوش ها را نکند و مرتب زخم را بررسی کنید تا در صورت عفونت سریع متوجه شوید. تشخیص سریع عفونت، بهترین درمان است.