بلوغ به معنی رشد و پست سر کذاشتن دوره ی کودکی و شروع دوره ی نوجوانی است. در این دوره تغییرات ظاهری در افراد مشخص می شود که شامل رشد قد، رشد سینه ها در دختران، عضلانی شدن بدن پسران و... است. علاوه بر بلوغ جسمانی، بلوغ روانی، اجتماعی و هیجانی هم در این دوره اتفاق می افتد.
بلوغ چیست؟
بلوغ زمانی است که دختر یا پسر به بلوغ جنسی می رسند بعد از گذشتن از دوره ی کودکی هورمون های جنسی دختران و پسران شروع به ترشح می کنند و همین باعث تغییراتی در ظاهر و رفتار آن ها می شود. معمولا بین سنین 10 تا 14 سالگی برای دختران و از 12 تا 16 سالگی برای پسران اتفاق می افتد.
![بلوغ چیست]()
بلوغ یک دوره خاص و مشخصی است که از طریق بعضی تغییرات در تکامل و رشد فرد شناخته می شود .
انواع بلوغ:
علاوه بر بلوغ جنسی و جسمانی، بلوغ روانی، اجتماعی و هیجانی نیز در انسان رخ می دهد.
- بلوغ جسمانی بدن و اندام ها شروع به تغییر می کنند موهای زائد در برخی نواحی رشد می کنند در پسران بدن عضلانی تر می شود و در دختران رشد سینه ها شروع می شود. اندام جنسی هر دو در این دوران شروع بیشتر می کند.
- بلوغ روانی تغییران روان شناختی و شخصیتی در این دوره اتفاق می افتد.
- بلوغ اجتماعی جایگاه فرد در اجتماع مشخص می شود، تمایل بیشتری برای ارتباط با هم سن و سالان و بودن در اجتماع دارد.
- بلوغ هیجانی هیجان ها و احساسات تغییر می کندو شکل میگیرد.
بلوغ در دختران:
- اولین علامت بلوغ در دختران رشد سینه می باشد.
- موی زائد در ناحیه تناسلی و زیر بغل به وجود می آید.
- پریود معمولا آخرین اتفاق بلوغ می باشد.
![نشانه های بلوغ دختر]()
تغییرات ناگهانی و سریعی که هنگام بلوغ اتفاق می افتد موجب سراسیمه شدن ، دستپاچگی و نگرانی نوجوانان می شود.
بلوغ در پسران:
- اولین علامت معمولا رشد بیضه ها و آلت تناسلی می باشد.
- موهای زائد در ناحیه تناسلی و زیر بغل به وجود می آید.
- ماهیچه هاو موهای روی صورت رشد می کند.
![نشانه های بلوغ پسر]()
افزایش سریع قد در مراحل اولیه بلوغ اتفاق می افتد و حداکثر این افزایش در پسران در ۱۴ سالگی است .
مشکلات بلوغ:
بلوغ دیررس:
اگر دختری تا سن 16 سالگی پریود نشد یعنی دچار بلوغ دیررس شده است.
اگر پسری تا سن 16 سالگی بیضه هایش رشد نکرده و موهای زائد نداشته باشد یعنی دچار بلوغ دیررس شده است.
علائم بلوغ دیررس در دختران:
- رشد نکردن سینه تا 13 سالگی
- شروع نشدن پریود تا 16 سالگی
- رشد نکردن موهای زائد
- قد کوتاه
- رشد نکردن رحم
- سرعت رشد کم
علائم بلوغ دیررس در پسران:
- صدای نازک
- آلت تناسلی کوچک در سن 13 سالگی
- موی زائد کم
- بیضه های کوچک تا سن 14 سالگی
معمولا بلوغ دیررس به دلیل ارثی است و اگر پدر و مادر دچار بلوغ دیرس شده باشد فرزندان نیز دچار این مشکل می شوند. هم چنین دخترانی که چربی کم دارند و یا ورزش زیاد می کنند نیز ممکن است دچار بلوغ دیررس شوند.
![علائم بلوغ-بلوغ نوجوانان]()
بلوغ دوره نسبتاُ کوتاهی است و از ۲ تا ۴ سال طول می کشد و معمولاً به سه مرحله تقسیم می شود .
پوبارک زودرس:
این مشکل یعنی تغییرات هورمونی و بلوغ که در سنین 8 سالگی اتفاق می افتد در واقع بیشتر علائم آن رشد موهای عانه در سنین کم می باشد. علائم شامل:
- بوی بد بدن
- رشد موی زائد
- پوست چرب
- رشد سریع
بلوغ نامتناقض:
در این مشکل هورمون های بدن افزایش پیدا می کند در این بیماری دختران صدا بم و موی زائد پیدا کرده و در پسران به صورت رشد سینه خودش را نشان می دهد.
بلوغ زودرس:
بلوغ توسط ژن ها و هورمون هایی فعال می شونئ. هیپوتالاموس هورمون گنادوتروپین آزاد کرده و باعث می شود هورمون هایی آزاد شود و بلوغ ایجاد شود. برای درمان تولید این هورمون ها را مهار می کنند.
ریسک فاکتورها شامل موارد زیر است:
- چاقی
- مشکلت مغزی و ستون فقرات
- مصرف استروژن و پروژسترون مثلا ازطریق قرص
- برخی بیماری ها
نکاتی درباره ی بلوغ برای پدر و مادر ها:
در زیر به نکاتی اشاره شده که با در نظر گرفتن این نکات به خود و فرزندانمان می توانیم کمک کنیم. عدم درک نوجوان زیر بنای رفتارهای ناهنجار در بزرگسالی می شود پس به نکات زیر باید توجه شود:
- احترام به نوجوان
- ابراز عالقه و محبت به نوجوان
- در کنار او نه در مقابل او
- دوست بودن با نوجوان
- ایجاد عزت نفس در نوجوان
- دادن شخصیت به نوجوان
- حمایت از نوجوان
- مشورت با نوجوان
- درک وضعیت بحرانی نوجوان
- کمک به هدایت نوجوان برای عبور از مرحله ی نوجوانی و پذیرش مسئولیت های بزرگسالی
- دانش و درک از خصوصیات فیزیولوژیکی
- شناخت مسائل و مشکالت و نحوه ی برخورد با آنها
- ایجاد اعتماد در نوجوان
- راهنمایی در انتخاب دوست مناسب
- در دسترس بودن برای مشاوره
- ایجاد سرگرمی در منزل و خارج از منزل
- تشویق برای فعالیت در گروه همسالان
- دادن اطالعات الزم برای تصمیمات مهم زندگی مثل ازدواج و مسائل جنسی
- جلوگیری از خشونت و رفتارهای مخرب و کنترل انگیزه های رفتار های ناسالم
- کمک به ایجاد اعتماد به نفس و شهامت گفتن نه واینکه آگاهی از بروز تغییرات ناگهانی جسمی و جنسی برای نوجوان اضطراب آور است و سازگاری با آن مدتی طول می کشد.