جدول واکسیناسیون نوزاد، نکات و راهنما

واکسن ها بهترین راه جلوگیری از بیماری هایی هستند که در گذشته مرگ و میر بالایی را داشتند. به همین خاطر از بدو تولد نوزاد تا حتی بزرگسالی لازم است که برخی واکسن ها در زمان معین تزریق شوند. البته ممکن است بر طبق دستور وزارت بهداشت تغییراتی در جدول واکسیناسیون ایجاد شود اما این مطلب طبق آخرین تغییرات تا سال 98 است.

حقایقی درباره واکسیناسیون

واکسن ها میکروب ضعیف شده یا کشته شده ی بیماری ها هستند. زمانی که کودک واکسن را دریافت می کند با ورود میکروب به بدن، آنتی بادی لازم برای مبارزه با آن نوع میکروب ساخته می شود و در بدن او باقی می ماند و احتمال ابتلای فرزندتان به آن بیماری در آینده بسیار کم خواهد بود. همین واکسن های لازمه برای کودکان باعث شده بیماری هایی که قبلا جان بسیاری از کودکان را می گرفت امروزه خیلی کمتر دیده شوند.

واکسن نوزاد را کجا بزنیم؟ هر کودکی از بدو تولد باید در مراکز بهداشت یا مطب پزشک و تحت نظر آنها واکسن خود را در زمان های مشخص دریافت کند.

نمونه کارت واکسن کودکان

کارت واکسن فهرستی از واکسن هایی که فرزندتان دریافت می کند همراه با تاریخ، مشخصات فرزندتان و باقی اطلاعات لازم است. همیشه به زمان هایی که فرزدتان باید واکسن دریافت کند دقت کنید و سر موعد به مراکز بهداشت مراجعه کنید. در هر مراجعه کارت واکسن نوزاد باید همراه شما باشد تا اطلاعات لازم در اختیار مرکز بهداشتی که مراجعه کرده اید، قرار بگیرد. اگر احیانا کارت واکسن را گم کردید، قبل از موعد واکسن بعدی به مرکز بهداشتی که واکسن در آنجا زده شده، همراه با شناسنامه خود و فرزندتان و گواهی تولد، مراجعه کنید تا کارت واکسن جدید برای فرزندتان صادر شود.

اقدامات قبل از واکسن نوزاد

دیدن مراحل واکسن نوزاد از صحنه ی دیدن سرنگ و واکسن زدن تا گریه ی نوزاد یا کودک برای هیچ والدینی آسان نیست اما برای سلامتی فرزندتان این دوره لازم و ضروری است. با استفاده از راه کارهای زیر می توانید هر نوبت واکسن را آرام تر بگذرانید:

• قبل از مراجعه برای هر نوبت واکسن حتما اطلاعات لازم راجع به آن را بخوانید و یا اگر سوالی دارید از متخصص در هنگام مراجعه بپرسید.
• در هر بار مراجعه کارت واکسن را به همراه داشته باشید و اگر لازم بود در مورد سلامتی فرزندتان و تغییرات او به پزشک اطلاعی دهید، حتما این کار را بکنید. گاهی ممکن است در مواردی مانند اختلال در سیستم عصبی واکسن انجام نشود یا واکسن مخصوصی تزریق شود.
• عروسک مورد علاقه فرزندتان یا وسیله ای که به آن وابستگی دارد را به همراه داشته باشید تا فرزندتان را آرام کنید.
• اگر کودک به سنی رسیده که می توانید با او حرف بزنید به او توضیح دهید که این کار برای سلامت او انجام می شود.
• چند ساعت قبل از مراجعه برای واکسن، کودک را بخوابانید تا خسته نباشد.
• لباس های راحت به او بپوشانید که در هنگام تزریق خارج کردن آنها از بدن او مشکل نباشد.

مراقبت های بعد از واکسن نوزاد

• احتمال زیاد نوزاد یا کودک بعد از تزریق گریه می کند، او را در آغوش بگیرید و اگر نوزاد شیر خوار است به او  شیر دهید یا می توانید از شیشه شیر استفاده کنید.
• بعد از تزریق با مشورت پزشک به او استامینوفن بدهید تا درد آرام شود.
• محل تزریق را ماساژ دهید.
• بعد از واکسن به حالات فرزندتان توجه کنید و از پزشک در مورد واکنش های بدن بعد از هر واکسن بپرسید، کمی تب، قرمز شدن محل تزریق، گریه کوتاه نه طولانی و کمی بی اشتهایی بعد از واکسن طبیعی است اما اگر نوزاد تب شدید داشت، دچار تشنج شد، محل تزریق یا صورت متورم شد، سینه کودک خس خس کرد و گریه های طولانی و بی حالی داشت حتما به پزشک مراجعه کنید.

جدول واکسن کودکان

برنامه واکسیناسیون کشوری به شرح جدول زیر می باشد:

واکسن بدو تولد نوزاد:

در بدو تولد واکسن ب ث ژ یا واکسن سل در بازوی راست نوزاد تزریق می شود. بعد از تزریق واکسن برجستگی ایجاد می شود که بزرگ و قرمز می باشد. کم کم تیره می شود و به تاول چرکی تبدیل می شود که بالاخره ترشحاتش خارج می شود.

واکسن سل درد ندارد و باعث تب در نوزادان نمی شود. برای جلوگیری از عفونت ناحیه باید نوزاد را حمام کنید و لباس هایش را تعویض کنید و محل تزریق نباید دستکاری شود. در موارد نادر بعد از تزریق واکسن سل تورم غدد لنفاوی در زیر بغل می باشد که کم کم پوستش نازک شده و ترشحات آن خارج می شود در این صورت شما باید هرروز آن را با آب و صابون بشویید.

واکسن دوم بدو تولد نوزاد، فلج اطفال می باشد که نوع خوراکی آن به نوزاد داده می شود. اگر نوزاد بعد از واکسن استفراغ کند لازم نیست دوباره به او بدهید. از سال 1395 به بعد نوع تزریقی این واکسن نیز وجود دارد. نوزادانی که بعد از این سال به دنیا می آیند با توجه به نظر پزشک باید هر دو نوع را دریافت کنند.

سومین واکسنی که نوزاد در بدوم تولد دریافت می کند، واکسن هپاتیت B است، که برای محافظت از کودک در برابر این بیماری تزریق می شود.

واکسن دو ماهگی نوزاد:

واکسن دو ماهگی شامل واکسن پنج گانه (کزاز، سیاه سرفه و دیفتری، هپاتیت B و هموفیلوس آنفلوانزا نوع B) و قطره OPV فلج اطفال می باشد.

مراقبت بعد از واکسن دو ماهگی:

• اگر کودک دچار درد شد به او استامینوفن بدهید ولی در دوز مناسب.
• شیشه شیر همراه خود داشته باشید تا کودک را با آن آرام کنید.
• موقع تزریق به خوبی نوزاد را نگه دارید.
• ممکن است کرم های بی حسی به شما داده شود تا به موضع تزریق بزنید.

واکسن چهار ماهگی نوزاد:

این واکسن به ران تزریق می شود و درد دارد. واکسن چهار ماهگی شامل واکسن فلج اطفال و واکسن پنج گانه می باشد که در مقابل سیاه سرفه، دیفتری، کزاز، هپاتیت B و هموفیلوس آنفلوانزا نوع B ایمنی ایجاد می کند.

مراقبت بعد از واکسن 4 ماهگی:

• برای کم شدن بیقراری بعد از واکسن چهار ماهگی بهتر است چند ساعت قبل از زدن واکسن به کودک استامینوفن بدهید.
• کودک را قبل از زدن واکسن شیر دهید ( هر 4 ساعت یک بار ) و در روز سوم هر 6 ساعت یک بار یه کودک قطره استامینوفن بدهید.
• بعد از تزریق واکسن روی ناحیه کمپرس یخ بگذارید و در روز سوم و دوم پارچه گرم روی پای کودک بگذارید.
• هیچ وقت ناحیه تزریق را ماساژ ندهید و اگر کودک تب کرد به پزشک مراجعه کنید.
• خوردن آب قند قبل از واکسن ممکن است درد را کاهش دهد می توانید این روش را هم امتحان کنید.

واکسن 6 ماهگی نوزاد:

واکسن شش ماهگی شامل واکسن 5 گانه و قطره فلج اطفال می باشد. برای کاهش درد به نوزاد قطره استامینوفن بدهید تا بی قراری کودک کم شود. اگر بعد از تزریق واکسن، کودک تب کرد به پزشک مراجعه کنید.

واکسن 12 ماهگی:

این واکسن شامل واکسن MMR ست که علیه بیماری سرخک، سرخچه و اوریون ایمنی ایجاد می کند.

واکسن 18 ماهگی:

واکسن ها شامل واکسن 3 گانه، فلج اطفال و MMR می باشد. اگر نوزاد سرما خورده و یا اسهال دارد مانعی برای زدن واکسن وجود ندارد.

مراقبت بعد از واکسن هجده ماهگی:

• به کودک شیر و مایعات بدهید.
• لباس زیاد تن کودک نکنید.
• حوله خیس و سرد روی ناحیه تزریق بگذارید.
• مایعات شیرین به کودک بدهید.

واکسن 6 سالگی کودکان:

واکسن ها شامل واکسن 3 گانه و قطره فلج اطفال می باشد. در 24 ساعت کمپرس گرم در ناحیه تزریق استفاده کنید. اگر درد شدید داشتید به پزشک مراجعه کنید. واکسن MMR نیز در این سن به کودک تزریق می شود.

عوارض جانبی واکسن ها

• تورم، در و قرمزی ناحیه تزریق
• تب در 24 ساعت اولیه بعد از تزریق
• راش های پوستی و تب بعد از زدن واکسن MMR
• به صورت نادر برخی دچار شوک آنافیلاکسی می شوند که دو ساعت بعد از تزریق به وجود می آید.

3 سوال رایج درباره واکسیناسیون کودکان

1. کودکم بعد از تزریق واکسن چقدر درد می کشد؟ معمولا در ناحیه تزریق ممکن است دو تا پنج روز درد داشته باشد که به مرور کم می شود.
2. چند روز بعد از واکسن میشه بچه را حمام برد؟ بعد از واکسن میتوانید کودک را حمام کنید به شرطی که ناحیه تزریق را به آرامی بشویید.
3. کودک بعد از واکسیناسیون زیاد می خوابد؟ برخی مطالعات نشان داده که خواب کودک ممکن است بعد از تزریق واکسن زیاد شود ولی خواب بیش از حد را بهتر است به پزشک اطلاع دهید.
4. بعد از واکسن نوزاد تا کی باید قطره استامینوفن بهش بدم؟ تا زمانیکه تب و بی قراری نوزاد تمام شود که معمولا نهایت تا 48 ساعت است.