انواع ترشحات واژن و تشخیص ترشحات غیرطبیعی واژن

ترشحات واژن چیست؟

ترشحات واژن مایعی طبیعی است که از دهانه رحم و دیواره واژن تولید می‌شود. این مایع به تمیز ماندن واژن، مرطوب نگه داشتن آن و حفظ تعادل میکروب‌های مفید کمک می‌کند. مقدار، رنگ و حالت ترشحات در طول چرخه قاعدگی تغییر می‌کند؛ مثلاً نزدیک تخمک‌گذاری لغزنده‌تر و شفاف‌تر می‌شود و قبل از پریود معمولاً غلیظ‌تر است. ترشح طبیعی معمولاً بی‌بو یا با بوی خیلی خفیف است و باعث خارش، سوزش یا درد نمی‌شود. اگر رنگ، بو، حالت یا مقدار ترشح به‌طور ناگهانی تغییر کند و این تغییر با علائم دیگر همراه باشد، باید بررسی شود.

ترشحات سالم واژن باعث تمیز نگه داشتن واژن از عفونت ها می شود.

چرا ترشحات واژن ایجاد می‌شوند؟

ترشحات می‌توانند طبیعی باشند یا به‌خاطر تحریک، عفونت یا تغییرات دیگر ایجاد شوند. در ادامه دلایل اصلی را توضیح می‌دهم.

تخمک‌گذاری

نزدیک زمان تخمک‌گذاری، ترشح شفاف و کش‌دار (شبیه سفیده تخم‌مرغ) بیشتر می‌شود. این نوع ترشح نشانه‌ای از باروری است و معمولاً بی‌بو و بدون خارش یا سوزش است.

تحریک جنسی

وقتی جریان خون در ناحیه تناسلی زیاد می‌شود، ترشح شفاف و لغزنده برای روان‌سازی طبیعی افزایش پیدا می‌کند. این ترشح بی‌بو است.

حساسیت

حساسیت به کاندوم‌های لاتکس، روان‌کننده‌ها یا شوینده‌های عطری می‌تواند باعث سوزش و ترشح غیرعادی شود. استفاده از محصولات بدون عطر و ضدحساسیت (هیپوآلرژن) می‌تواند کمک کند.

استرس یا تغییرات هورمونی

تغییرات هورمونی (مثل استرس، مشکلات تیروئید یا تغییرات قبل از پریود) می‌توانند مقدار یا حالت ترشح را عوض کنند.

مصرف آنتی‌بیوتیک

آنتی‌بیوتیک‌ها می‌توانند تعادل میکروب‌های مفید واژن را به‌هم بزنند و باعث عفونت قارچی شوند که ترشحی شبیه پنیر دارد.

روش‌های هورمونی پیشگیری از بارداری

قرص، حلقه یا آی‌یودی هورمونی ممکن است ترشح شفاف یا شیریِ بی‌بو را بیشتر کنند. اگر ترشح بدبو یا همراه با خارش باشد، باید بررسی شود.

بارداری

در بارداری، ترشح شیری و بی‌بو (به نام لوکوریا) شایع و طبیعی است. اما ترشح بدبو، سبز یا زرد غلیظ، یا همراه با خارش، سوزش یا درد نیاز به بررسی دارد.

شیردهی

در دوران شیردهی، به‌خاطر کاهش هورمون استروژن، ممکن است خشکی یا سوزش و تغییراتی در ترشح ایجاد شود.

آی‌یودی

بعد از گذاشتن آی‌یودی، ممکن است چند هفته ترشح یا لکه‌بینی خفیف داشته باشید. اگر ترشح بدبو یا همراه با درد لگنی ادامه پیدا کرد، باید برای بررسی عفونت به پزشک مراجعه کنید.

عفونت باکتریایی (واژینوز باکتریایی)

وقتی تعادل میکروب‌های واژن به‌هم می‌خورد، ممکن است ترشح نازک، خاکستری یا سفید با بوی بد شبیه ماهی (به‌خصوص بعد از رابطه جنسی) ایجاد شود.

عفونت انگلی (تریکومونیازیس)

این عفونت که از راه جنسی منتقل می‌شود، می‌تواند باعث ترشح زرد یا سبز کف‌آلود و بدبو، همراه با سوزش یا ناراحتی هنگام ادرار یا رابطه شود.

عفونت لگنی

عفونت شدید دستگاه تناسلی می‌تواند باعث ترشح غیرعادی، درد لگنی، تب و درد هنگام رابطه شود. این مشکل نیاز به درمان فوری دارد.

عفونت قارچی

ترشح سفید و غلیظ (شبیه پنیر) همراه با خارش یا سوزش در ناحیه تناسلی و قرمزی، نشانه عفونت قارچی است. این ترشح معمولاً بوی تند ندارد.

انواع ترشحات واژن بر اساس رنگ و حالت

این راهنما به شما کمک می‌کند تفاوت ترشحات طبیعی و غیرطبیعی را بشناسید. رنگ، بو و حالت ترشح سرنخ‌های مهمی هستند، اما تشخیص نهایی با پزشک است.

ترشح سفید

ترشح سفید غلیظ و بدون بو معمولاً طبیعی است، اما اگر شبیه پنیر و همراه با خارش یا سوزش باشد، ممکن است عفونت قارچی باشد.

ترشح شفاف

ترشح شفاف و لغزنده (مثل سفیده تخم‌مرغ) نزدیک تخمک‌گذاری طبیعی است. اگر آبکی و زیاد باشد، ممکن است نشانه تحریک یا عفونت باکتریایی باشد.

ترشح خاکستری

ترشح خاکستری نازک با بوی ماهی (به‌خصوص بعد از رابطه) ممکن است نشانه واژینوز باکتریایی باشد.

ترشح سبز یا زرد

ترشح سبز یا زرد غلیظ و بدبو ممکن است نشانه عفونت انگلی (تریکومونیازیس) یا باکتریایی باشد. این نوع ترشح همیشه نیاز به بررسی دارد.

ترشح صورتی

ترشح صورتی ممکن است نشانه خونریزی خفیف (مثل لانه‌گزینی جنین یا تحریک دهانه رحم) باشد، اما اگر همراه با درد یا ادامه‌دار باشد، بررسی لازم است.

ترشح قهوه‌ای یا خونی

ممکن است خون قدیمی مربوط به پایان پریود باشد. اما لکه‌بینی مکرر، خونریزی بعد از رابطه یا بعد از یائسگی طبیعی نیست و باید بررسی شود.

عاملین عفونت های واژن

باکتری ها، قارچ ها و حتی انگل نیز میتوانند از عوامل عفونت واژن باشند:

قارچ ها:

در واژن قارچ ها به مقدار کم به طور طبیعی وجود دارند ولی محیط اسیدی واژن مانع از رشد این قارچ ها می شود. هر علتی که سبب کاهش اسیدی بودن محیط واژن شود، باعث می شود که قارچها رشد بیشتری داشته باشند و سبب عفونت قارچی در واژن شوند. شایع ترین نوع قارچی که واژن را درگیر می کند، کاندیدا آلبیکنز است. در واقع کاندیدا نوعی قارچ است که به طور طبیعی در واژن وجود دارند اما افزایش آن می تواند سبب عفونت واژن شود.

واژن سالم میزان مناسبی از قارچ ها و باکتری ها را دارد.

گاردنلا:

گاردنلا نوعی باکتری است که به طور طبیعی در مجاری تناسلی خانم ها وجود دارد. ولی در اثر قلیایی شدن محیط واژن (توسط مواد قلیایی مانند، مایع منی، خون، جوش شیرین و ...) افزایش پیدا می کنند و سبب عفونت گاردنلایی یا به اصطلاح واژینوز می شود.

گاردنلا یک بیماری جنسی می باشد.

تریکومونا:

تریکومونا نوعی انگل است که از طریق مقاربت منتقل می شود و سبب ایجاد عفونت تریکومونایی در واژن می شود و از آنجایی که در دسته عفونتهای منتقله از راه جنسی قرار دارد، درمان شریک جنسی نیز لازم است و باید تا درمان کامل، از نزدیکی جنسی پرهیز شود.

تریکومونا اثری روی باروری ندارد.

چطور ترشحات غیرطبیعی را تشخیص دهیم؟

پزشک با پرسیدن سؤالاتی درباره علائم (مثل رنگ، بو، خارش یا درد)، معاینه ناحیه تناسلی و گاهی آزمایش‌های ساده تشخیص می‌دهد:

• آزمایش تعادل اسیدی واژن (برای تشخیص عفونت باکتریایی یا انگلی).

• آزمایش بوی ماهی برای عفونت باکتریایی.

• بررسی نمونه ترشح زیر میکروسکوپ برای شناسایی قارچ، باکتری یا انگل.

• در صورت شک به عفونت‌های مقاربتی، آزمایش‌های خاص انجام می‌شود.

• در بارداری، بررسی دقیق‌تر است و درمان باید کاملاً ایمن باشد.

درمان ترشحات غیرطبیعی واژن

درمان به نوع مشکل بستگی دارد و هدفش رفع علائم، درمان عفونت و بازگرداندن تعادل میکروب‌های واژن است.

درمان‌های دارویی

• عفونت باکتریایی (واژینوز باکتریایی): معمولاً با داروی مترونیدازول (خوراکی یا ژل واژینال) یا کلیندامایسین درمان می‌شود. درمان شریک جنسی معمولاً لازم نیست، ولی این عفونت ممکن است برگردد.

• عفونت قارچی: کرم یا شیاف‌های ضدقارچ (آزول) استفاده می‌شود. در غیربارداری، گاهی فلوکونازول خوراکی تک‌دوز تجویز می‌شود، اما در بارداری از آن پرهیز کنید و به‌جایش درمان موضعی ۷ روزه استفاده می‌شود.

• عفونت انگلی (تریکومونیازیس): با مترونیدازول درمان می‌شود و همه شرکای جنسی باید همزمان درمان شوند. تا پایان درمان از رابطه بدون کاندوم پرهیز کنید. آزمایش دوباره بعد از ۳ ماه توصیه می‌شود.

• عفونت لگنی: نیاز به چند آنتی‌بیوتیک و درمان فوری دارد. اگر تب یا درد شدید دارید، به اورژانس بروید.

مراقبت‌های خانگی

• از شست‌وشوی داخل واژن (دوش واژینال)، اسپری‌های عطری و صابون‌های قوی پرهیز کنید، چون تعادل میکروب‌های واژن را به‌هم می‌زنند.

• لباس زیر نخی و گشاد بپوشید و لباس مرطوب را سریع عوض کنید. ناحیه تناسلی را فقط از بیرون با شوینده ملایم و بی‌بو بشویید.

• برای خارش خفیف، کمپرس خنک یا مرطوب‌کننده بدون عطر می‌تواند کمک کند.

• در روابط جدید یا با چند شریک، از کاندوم استفاده کنید تا خطر عفونت‌های مقاربتی کم شود.

• پد یا تامپون را به‌موقع عوض کنید و تامپون را طولانی نگه ندارید.

• در بارداری، از خوددرمانی پرهیز کنید و هر تغییر غیرعادی در ترشح را به پزشک گزارش دهید.

استفاده از لباس های گشاد و خنک از جمله نکات مثبت درمان ترشحات واژن است.

آیا شریک جنسی هم باید درمان شود؟

• عفونت باکتریایی: معمولاً نیازی به درمان شریک مرد نیست، ولی در روابط زن با زن، ممکن است پزشک درمان را توصیه کند.

• عفونت انگلی (تریکومونیازیس): بله، همه شرکای جنسی باید همزمان درمان شوند و تا پایان درمان از رابطه بدون کاندوم پرهیز کنید. آزمایش دوباره بعد از ۳ ماه لازم است.

• عفونت قارچی: اگر شریک علائم نداشته باشد، معمولاً نیازی به درمان نیست.