واریکوسل از علت تا درمان

یکی از شایع ترین دلایل ناباروری در مردان واریکوسل است که بیشتر در سنین بلوغ مشخص می شود. تنها راه درمان واریکوسل جراحی است که کم هزینه و به صورت سرپایی انجام می شود. معمولا علت واریکوسل درست کار نکردن دریچه های رگ ها است.

واریکوسل چیست؟

بیضه ها و رگ هایی که خون را به غدد تولید مثل می رسانند در کیسه ی بیضه قرار دارند. واریکوسل زمانی رخ می دهد که این رگ ها متورم، بزرگ یا دچار پیچ خوردگی شوند. آناتومی بیضه ی راست و چپ متفاوت است و به علت فشار بیشتر به بیضه ی سمت چپ، این عارضه معمولا در آن اتفاق می افتد ولی می تواند در هر دو بیضه هم باشد. شروع آن در زمان بلوغ یا سن کمتر یا بیشتر ممکن است رخ دهد، معمولا در رده ی سنی بین 15 تا 25 سال.

یکی از شایع ترین دلایل ناباروری در مردان واریکوسل است.

چرا واریکوسل میگیریم؟

معمولا علت واریکوسل درست کار نکردن دریچه های رگ ها است. سیاه رگ ها دریچه ای دارند که یک طرفه هستند و به سمت قلب باز می شوند اما گاهی اختلال در این دریچه ها باعث می شود جریان خون در بیضه ها دچار مشکل شده و منجر به تورم رگ های بیضه و واریکوسل شود. علت اینکه چرا دریچه ها به خوبی عمل نمی کنند معلوم نیست. در موراد نادر واریکوسل به دلیل مشکلات شکمی و افزایش فشار رگ ها است. این وضعیت بسیار نادر است و در افراد بالای 45 سال اتفاق می افتد. به همین دلیل پزشک در سونوگرافی ممکن است کلیه ها را هم چک کند.

در زیر تصاویر واریکوسل را ملاحظه می کنید:

تصاویر واریکوسل

واریکوسل خطرناک است؟

واریکوسل معمولا عوارض خطرناکی را ایجاد نمی کند و مهم ترین دلیل نگرانی و عوارض واریکوسل مشکلات باروری است زیرا این بیماری بر تعداد و کیفیت اسپرم اثر می گذارد.

علائم واریکوسل:

اگر واریکوسل خفیف باشد علائمی ندارد یا ممکن است علائم خفیفی را بروز دهد. اما در موارد حاد نشانه های آن عبارت اند از:

• احساس توده و سنگینی در یکی از بیضه ها
• آتروفی بیضه: به معنی کوچک شدن بیضه
• تورم و برجستگی کیسه بیضه بدون درد
• احساس سنگینی یا کشیدگی در کیسه بیضه که معمولا با جاذبه شکل بیضه ها تغییر پیدا می کند به این معنی که در آخر روز آویزان تر به نظر می رسند.
• درد ناگهانی، تیز و تکراری یا مبهم: معمولا در انتهای روز ممکن است فرد احساس درد در قسمت بیضه داشته باشد.
• رگ های پیچیده شده و متورم واریسی شکل در کیسه بیضه
• مشکلات احتمالی باروری و یا کاهش کمیت یا کیفیت اسپرم: افراد مبتلا به واریکوسل نابارور نیستند اما با واریکوسل احتمال وجود مشکلات باروری بیشتر می شود. چون با افزایش جریان خون به بیضه دمای بیضه بالا می رود و باعث بدفرمی اسپرم می شود. هم چنین روی تعداد و حرکت اسپرم هم تاثیر می گذارد.

اگر واریکوسل خفیف باشه معمولا علائمی نداره اما در بقیه موارد علائمی مثل احساس توده در بیضه ها وجود دارد.

تشخیص واریکوسل:

از آنجایی که واریکوسل معمولا علامتی ندارد،‌ در زمان ارزیابی ناباروری یا معاینه فیزیکی تشخیص داده می شود. همچنین تشخیص واریکوسل از طریق روش‌های مختلفی شامل ونوگرافی، سونوگرافی، ترموگرافی، سینتی‌ گرافی، سی تی اسکن یا ام آر آی هم امکان پذیر است.
به این صورت که گاهی اوقات رنگی را به رگ ها تزریق می کنند تا در عکس برداری رگ ها به طور کامل مشخص باشند. در معاینه فیزیکی هم، واریکوسل در حالت خوابیده نشان داده نمی شود و زمانیکه بیمار می ایستد رگ ها متورم به نظرم می رسند و در حالت ایستاده بزرگ تر می شود.

تشخیص انواع درجه های واریکوسل:

واریکوسل خفیف (گرید 1): با معاینه ی فیزیکی قابل تشخیص است ولی در ظاهر رگ ها سالم هستند و اگر بیمار بینی خود را در حالت ایستاده بگیرید و نفسش را حبس کند و فشار وارد کند، رگ های درون کیسه ی بیضه متورم و برجسته می شوند.

واریکوسل متوسط (گرید 2): با معاینه فیزیکی هم قابل تشخیص است با حبس کردن نفس و بدون وارد کردن فشار شکمی رگ ها چند برابر بزرگ می شوند.

واریکوسل شدید (گرید 3): با چشم قابل مشاهده است به طوری که رگ های داخل کیسه ی بیضه پر رنگ و مانند کرم های ریز برجسته به نظر می رسند.

واریکوسل نیاز به درمان دارد؟

واریکوسل گاهی اوقات باعث ایجاد احساس سنگینی و درد در قسمت بیضه ها می شود که استفاده از لباس زیر های تنگ که بیضه ها را محکم نگه می دارند تا حدی کمک می کنند. واریکوسل در طولانی مدت باعث افت کیفیت اسپرم ها و تعداد آن و مشکل شدن درمان پس بهتر است که آن را بعد از تشخیص درمان کنید.
اگر قصد داشتن فرزند دارید واریکوسل بر باروری شما تاثیر گذار است پس در این صورت نیز نیاز به درمان دارید. البته رفع این عارضه منجر به تقویت قدرت باروری نمی شود بلکه مشکلات کیفیت و تعداد اسپرم ها را رفع می کند که نهایتا نتیجه ی مثبت در باروری خواهد داشت.

درمان واریکوسل با دارو:

هیچ دارویی برای درمان واریکوسل وجود ندارد و هر دارویی که تجویز می شود تنها به کاهش درد در بیضه ها کمک می کند.

درمان واریکوسل با جراحی:

عمل لاپاراسکوپی از روش های درمان واریکسول از طریق جراحی می باشد.

درمان واریکوسل با رادیولوژی (آمبولیزاسیون واریکوسل):

در این روش عکس هایی از رگ های منتهی به واریکوسل گرفته می شود و سپس ماده ای به رگ ها تزریق می شود تا واریکوسل را کوچک کنند.

واریکوسل یک بیماری خوش‌ خیم است اما درمان دارویی ندارد و تنها روش درمان آن جراحی است.

جراحی واریکوسل چگونه است؟

قبل از آمبولیزاسیون واریکوسل:

4 ساعت قبل از جراحی واریکوسل نباید چیزی بخورید اما می توانید نوشیدنی مصرف کنید. بهتره قبل از عمل درباره آلرژی ها و مشکلاتتان با دکتر صحبت کنید.

نحوه انجام آمبولیزاسیون واریکوسل:

از شما خواسته می شود روی میز عکس برداری دراز بکشید. ابتدا سونوگرافی برای مشاهده بیضه ها قبل از عکس برداری انجام می شود. پزشک سوزنی داخل رگ قرار می دهد تا در صورت لزوم مسکن به بدن تزریق بشود. پزشک ضربان قلب، تنفس و فشار خون شما را زیر نظر قرار می دهد. آمبولیزاسیون واریکوسل را می شود از رگ های گردن یا رگ های کشاله ران انجام داد. پزشک ابتدا مکان را بی حس می کند. اگر احساس درد داشتید حتما به پزشک اطلاع بدهید تا بی حسی بیشتری اعمال شود. سپس پزشک سوزن بزرگی را وارد رگ می کند و از شما می خواهد تا مانورهای تنفسی انجام بدهید. سپس پزشک ماده چسب مانندی به نام STI و یا یک کویل فلزی به رگ وارد می کند. این مواد باعث می شود خون موجود در رگ ها به لخته تبدیل شود. بعد از برداشت رگ ها پزشک محل تزریق را تا چند دقیقه فشار می دهد تا کبودی و خونریزی ایجاد نشود.

فواید جراحی واریکوسل به روش آمبولیزاسیون:

1. برش جراحی انجام نمی شود.
2. درصد موفقیت آن بالاست.
3. نیاز به بستری شدن ندارد.
4. اگر واریکوسل در دو طرف باشد هم زمان می شود آن را درمان کرد.

عوارض جراحی واریکوسل:

ریسک عمل واریکوسل کم است و درصد موفقیت آن به جراح بستگی دارد. ممکن است در محل کبودی ایجاد شود اگر ملتهب شود ممکن است دلیل عفونت باشد که در این صورت درمان با آنتی بیوتیک انجام می شود. یا ممکن است شما به ماده رنگی آلرژی داشته باشید که این عارضه بسیار نادر است. و پزشک سریع اقدامات لازم را انجام می دهد.
امروزه با پیشرفت در تکنیک های جراحی عوارض بعد عمل بسیار نادر شده اما با این حال برخی از عوارض جراحی واریکوسل عبارتند از:

1. هیدروسل یا آب آوردن بیضه بعد از عمل واریکوسل: هنگام عمل جراحی اگر رگ های واریس کاملاً توسط جراح لخت نشود و بافت لنفی آن جدا نشود و یا اگر بعد از عمل شخص استراحت کافی نداشته باشد و زیاد سرپا بایستد باعث جمع شدن آب دور بیضه می شود که خود را با بزرگی بیضه عمل شده نسبت به بیضه طبیعی نشان می دهد.
2. کوچک شدن بیضه بعد از جراحی واریکوسل: علت آن قطع شدن شریان بیضه دارای واریکوسل می باشد که در حین عمل جراحی واریکوسل به اشتباه توسط جراح قطع می گردد و به علت عدم خون رسانی بعد از عمل تدریجاً بیضه کوچک می شود که در این صورت درمانی برای برگشت آن وجود ندارد.
3.  درد بیضه پس از عمل جراحی واریکوسل: به علت بسته شدن رگ های واریکوسل در هنگام عمل جراحی اغلب درد بیضه ها ایجاد می شود که تدریجاً با استراحت برطرف می شود.

مراقبت بعد از عمل واریکوسل:

• پس از جراحی واریکوسل لازم است که روز جراحی و روز بعد از آن بیمار استراحت کند.
• 2-3 روز از برداشتن وسایل سنگین خودداری کنید.
• تا 24 ساعت محل عمل را خشک نگه دارید.
• ممکن است تا چند ماه تغییر ظاهری را حس نکنید تورم بعد از چند ماه رفع خواهد شد.
• بهتر است تا جایی که می توانید پیاده روی کنید، برای عضلات ساق پا تمرین های حرکتی مناسب انجام دهید، حمام کنید و مواد غذایی مناسب و مورد توصیه پزشک مصرف کنید.
• اگر احساس درد ندارید و زخم هایتان بهبود پیدا کرده می توانید بعد از عمل واریکوسل رابطه زناشویی داشته باشید اما برای اطمینان قبل از آن با پزشکتان مشورت کنید.

بعد از جراحی واریکوسل چند ماه زمان لازمه تا ورم بخوابه و تغییر ظاهری مشخص شه.

ارتباط واریکوسل و ناباروری مردان:

واریکوسل باعث مشکلات ادراری و یا مشکل در نعوظ نمی شود و فقط مشکلات ناباروری به وجود می آورد. و در واقع شایع ترین دلیل ناباروری در مردان محسوب می شود که البته قابل درمان است. جهت توضیحات تکمیلی مطلب عوامل موثر بر ناباروری مردان را بخوانید.

توصیه های پزشکی در جلوگیری از واریکوسل:

عوامل پیشگیرانه در جلوگیری از واریکوسل موثر است. این توصیه های پزشکی شامل:

• اجتناب از پوشیدن لباس‌های زیر بسیار تنگ 
• اجتناب از ضربه‌ زدن‌های مكرر همچون پدال زدن 
• بالا نگه داشتن پاها شب‌ها بعد از رسیدن به منزل برای نیم ساعت (تا خون به پایین جریان پیدا كند)
• اجتناب از ایستادن به مدت طولانی 
• مراجه سریع به اورولوژیست یا متخصص مجاری كلیه در صورت احساس درد مختصر در ناحیه مذكور یا مشاهده علائم دیگر ( تا مانع پیشرفت بیماری شود).

هزینه عمل واریکوسل:

اولیت اول شما برای انجام عمل واریکوسل باید انتخاب پزشک مناسب باشد به این دلیل که این جراحی بسیار ظریف و حساس است. در نتیجه هزینه عمل واریکوسل باید الویت دوم بیمار باشد. نکته قابل توجه این است که بیشتر موسسات بیمه هزینه جراحی را تحت پوشش قرار میدهند چون در اکثر موارد درمان واریکوسل با مشکلات باروری ارتباطی ندارد.

حدود ۳ تا ۴ ماه پس از عمل واریکوسل اولین آزمایش اسپرم انجام می‌شود.