بررسی کم کاری مادرزادی تیروئید، علائم و درمان

کم کاری تیروئید مادرزادی زمانی اتفاق می افتد که سطح هورمون های تیروئید به علت اختلال در تکامل طبیعی غده تیروئید کاهش یابد. درمان کم کاری مادرزادی تیروئید در صورتی که به موقع تشخیص داده شود به راحتی امکان پذیر بوده و نیاز به اقدامات بیمارستانی پرهزینه و بستری شدن ندارد. درمان مصرف روزانه یک نوع قرص خوراکی است.

کم کاری مادرزادی تیروئید چیست؟

ترشح هورمون تیروئید برای رشد مغز، اندام ها و استخوان ها ضروری می باشد. در بیماری کم کاری غده تیروئید، فعالیت این غده از بدو تولد و به طور مادرزادی کمتر از میزان طبیعی است. شایع ترین علت عقب ماندگی ذهنی در کودکان که قابل پیشگیری است، کم کاری مادرزادی تیروئید می باشد.
این بیماری در ابتدای تولد علامت مشخصی ندارد که بتوان به راحتی آن را تشخیص داد و زمانی که علائم عقب ماندگی ذهنی ظاهر شود، درمان بی فایده است. بنابراین بهترین راه بررسی انجام آزمایش خون تمام نوزادان در روزهای اول تولد است.

آیا می دانید که پیشگیری از عقب ماندگی کودکان تنها در صورتی که در روز های اول زندگی ( 3 تا 5 روزگی ) تشخیص داده شده و بلافاصله درمان شود امکان پذیر است؟
اگر آزمایش خون، تشخیص و درمان نوزاد به موقع انجام شود می توان از بروزعقب ماندگی ذهنی پیشگیری کرده ولی اگر آزمایش، تشخیص و درمان با تاخیر انجام شود با عوارض جبران ناپذیر مغزی از جمله عقب ماندگی ذهنی روبرو می شویم.

شیوع هیپوتیروئیدی کم کاری مادرزادی تیروئیدیک در 5000 و 80-90 درصد آن از نوع اختلال ساختمانی جنینی تیروئید (نوع دیسژنزی) است.

درمان کم کاری مادرزادی تیروئید:

درمان کم کاری مادرزادی تیروئید در صورتی که به موقع تشخیص داده شود به راحتی امکان پذیر بوده و نیاز به اقدامات بیمارستانی پرهزینه و بستری شدن ندارد. درمان مصرف روزانه یک نوع قرص خوراکی است.

انجام آزمایش برای تشخیص کم کاری تیروئید به این صورت است که مقدار بسیار ناچیزی از خون پاشنه پا نوزاد گرفته می شود و هیچ ضرری برای نوزاد دلبند شما ندارد.

شناسایی زود هنگام کم کاری مادرزادی تیروئید و درمان به موقع، نجات دهنده فرزند شما از عقب‌ماندگی ذهنی و آسیب جدی مغزی است

آیا می دانید میزان بروز بیماری کم کاری مادرزادی تیروئید در کشور ما 2-3 برابر میزان بروز آن در جهان است؟

در ایران از هر 1000 نوزاد متولد شده، یک نوزاد مبتلا به این بیماری است. در حال حاضر تقریبا تمام کشورهای صنعتی جهان برنامه غربالگری کم کاری مادرزادی تیروئید نوزادان را در روزهای اول تولد انجام می دهند. زمان مناسب برای نمونه گیری و انجام آزمایش روزهای 3-5 بعد از تولد نوزاد و بهترین زمان برای شروع درمان حدکثر 14 روز بعد از تولد است. برای انجام نمونه گیری از ساعت 8 تا 13 صبح در روزهای غیر تعطیل به نزدیک ترین مرکز بهداشتی درمانی محل سکونت خود مراجعه فرمایید. 
با انجام آزمایش خون در روزهای 3 تا 5 پس از تولد نوزاد، از عقب ماندگی ذهنی فرزندتان جلوگیری کنید.

کم کاری تیروئید مادرزادی اولیه چیست؟

کم کاری تیروئید مادرزادی زمانی اتفاق می افتد که سطح هورمون های تیروئید به علت اختلال در تکامل طبیعی غده تیروئید کاهش یابد. به دنبال این اختلال، غده تیروئید قادر به تولید هورمون مورد نیاز نوزاد نخواهد بود. منظور از مادرزادی، بروز این حالت از بدو تولد است. کم کاری تیروئید مادرزادی، یک بیماری نسبتا شایع است. این اختلال ممکن است در عرض مدت زمان کوتاهی بعد از تولد، به وسیله تست های غربالگری نوزادان و یا تست های تشخیصی دیگر شناسایی شود. به منظور پیشگیری از گسترش عوارضی همچون عقب ماندگی ذهنی، اختلالات یادگیری و تاخیر رشد، درمان باید در اولین هفته پس از تولد نوزاد، آغاز شود. این بیماری از طریق مصرف داروهای خوراکی حاوی هورمون های تیروئید قابل درمان است.

علائم مادرزادی کم کاری تیروئید معمولا غیراختصاصی و مبهم است.

عملکرد هورمون های تیروئید:

هورمون های تیروئید اغلب در غده تیروئید ساخته می شوند. غده تیروئید در ناحیه گردن قرار دارد. هورمون ها مولکول هایی هستند که در خون گردش کرده و عملکرد دیگر ارگان ها را تحت تاثیر قرار می دهند. هورمون های تیروئید تاثیر بسیار زیادی در رشد و نمو مغز و سیستم عصبی مرکزی، رشد ماهیچه ها و استخوان ها، حفظ دمای طبیعی بدن و متابولیسم دارند. در صورت فقدان هورمون های تیروئید، رشد ذهنی و جسمی و دیگر عملکردهای بدن کاهش یافته و یا متوقف می شوند.

علت اختلال درعملکرد غده تیروئید:

کم کاری تیروئید عمدتا از اختلال در غده تیروئید ناشی می شود. این غده ممکن است که بسیار کوچک باشد، در جای طبیعی خود قرار نگرفته باشد و یا اصلا وجود نداشته باشد. غده تیروئیدی که یکی از این شرایط را داشته باشد، یا هیچ هورمونی تولید نخواهد کرد و یا هورمون ساخته شده کافی نخواهد بود. در برخی موارد نادر، کم کاری تیروئید مادرزادی گذرا است و ممکن است فقط چند هفته و یا چند ماه طول بکشد. این بیماری گذرا، ممکن است به دلیل وجود آنتی بادی های موجود در گردش خون مادر باشد. این آنتی بادی ها مانع عملکرد طبیعی غده تیروئید در نوزاد می شوند. در برخی موارد، این مشکل به دلیل داروهای مصرف شده توسط مادر ایجاد می شود.

در ابتدای تولد کم کاری تیروئید هیچ علامتی از خود ندارد و با دیدن نوزاد قابل تشخیص نمی‌باشد 

چند توصیه به والدین در خصوص اختلال عملکرد تیروئید:

• برخی پزشکان توصیه می کنند که حداقل تا نیم ساعت بعد از خوردن قرص ها، به کودک غذا داده نشود. زمانی که کودک تمایل به تف کردن دارد تا یک ساعت صبر کنید.
• اگر کودک پس از خوردن قرص ها، تف کرد، دوز دیگری از دارو به او بدهید.
• برخی از غذاها و مکمل ها در جذب هورمون های تیروئید تداخل ایجاد می کنند. درباره اینکه چه موادی نباید همزمان با قرص های تیروئید به کودک داده شوند با پزشک مشورت کنید.
• زمانی را که به کودک دارو می دهید، ثبت کنید. می توانید این کار را با علامت زدن در تقویم انجام دهید. اگر یک روز دارو را فراموش کردید، روز بعد دو دوز از دارو به کودک بدهید. بیشتر از دو دوز دارو، به کودک ندهید چون دوز بالای دارو هم می تواند خطرساز باشد.
• اگر کودک علایمی همچون اسهال، بی قراری، تحریک پذیری و بد خوابی را، بیشتر از 24 ساعت نشان داد، با پزشک معالج تماس بگیرید.
• همیشه مقداری دارو برای مواقع اضطراری ذخیره کنید. تاریخ انقضای آنها باید مرتبا چک شود.
• همیشه بعد از تجویز دارو توسط پزشک، رنگ و تعداد قرص ها را یادداشت کنید تا مطمئن شوید که دارو درست است.
• در هر وعده ملاقات با پزشک، جعبه قرص ها را همراه داشته باشید
   

در نوع مادرزادی کم کاری تیروئید،‌ نوزاد با درمان صحیح و کامل رشد و تکامل حرکتی می‌تواند به وضع طبیعی برگرد.