میزان شیر مورد نیاز روزانه نوزاد

تغذیه مناسب یکی از مهم‌ترین عوامل برای رشد و سلامت نوزادان است. آگاهی از نیازهای تغذیه‌ای نوزادان، چه از طریق شیر مادر و چه شیر خشک، به والدین کمک می‌کند تا اطمینان حاصل کنند که نوزادشان به خوبی تغذیه می‌شود. این مطلب به بررسی میزان شیر مورد نیاز نوزاد در سنین مختلف، نیازهای خاص نوزادان نارس، علائم گرسنگی، و نکات مهم در شیردهی می‌پردازد تا والدین بتوانند با اعتمادبه‌نفس از سلامت کودک خود حمایت کنند. 

گنجایش معده نوزاد تازه متولد شده چقدر است؟

در هنگام تولد معده نوزاد به اندازه یک گیلاس است و فقط گنجایش ۰/۱ تا ۰/۲ انس (۵-۷ میلی لیتر) شیر را دارد؛ بنابراین شما باید به طور مداوم نوزاد تازه متولد شده را تغذیه کنید. معده روز به روز به سرعت رشد می‌کند و در روز سوم بعد از تولد به اندازه یک گردو است و گنجایش ۰/۸ تا ۱ اونس (۲۲-۲۷ میلی لیتر) شیر را دارد. ۷ روز بعد از تولد، معده نوزاد به اندازه‌ی یک زردآلو می‌شود و گنجایش ۱/۵ تا ۲ اونس (۴۵ تا ۶۰ میلی لیتر) شیر را دارد. پس از یک ماه بعد از تولد، معده نوزاد به اندازه یک تخم مرغ بزرگ می‌شود که می‌تواند ۲/۵ تا ۵ اونس (۸۰-۱۵۰ میلی لیتر) شیر در خود بگنجاند.

اولین باری که نوزاد خود را در اتاق زایمان در آغوش می‌گیرید، زمان بسیار خوبی برای شروع اولین شیردهی است.

شیر دادن به نوزاد تازه متولد‌شده

نوزادان تازه متولد‌شده نیازهای تغذیه‌ای خاصی دارند که با رشد آنها تغییر می‌کند. در ادامه، دو روش اصلی تغذیه این گروه سنی بررسی می‌شود:

تغذیه با شیر مادر

شیر مادر بهترین منبع تغذیه برای نوزادان تازه متولد‌شده است، زیرا حاوی مواد مغذی و آنتی‌بادی‌هایی است که به تقویت سیستم ایمنی و رشد سالم کمک می‌کند. در روزهای اول پس از تولد، نوزاد معمولاً آغوز دریافت می‌کند که مقدار کمی دارد اما بسیار مغذی است. در این دوره، نوزاد ممکن است هر 1 تا 3 ساعت شیر بخورد، معمولاً بین 15 تا 30 میلی‌لیتر در هر وعده. تغذیه مکرر به افزایش تولید شیر مادر کمک می‌کند.

تغذیه با شیر خشک

در صورتی که شیر مادر به هر دلیل کافی نباشد یا در دسترس نباشد، استفاده از شیر خشک می‌تواند جایگزینی ایمن و مناسب برای تأمین نیازهای تغذیه‌ای نوزاد باشد. نوزادان تازه‌متولد‌شده معمولاً هر دو تا سه ساعت، حدود ۳۰ تا ۶۰ میلی‌لیتر شیر خشک در هر وعده نیاز دارند. با این حال، میزان دقیق مصرف ممکن است بر اساس وزن و وضعیت سلامت نوزاد متفاوت باشد. مهم است که از دستورالعمل‌های روی بسته‌بندی شیر خشک و توصیه‌های پزشک برای تهیه و مقدار آن پیروی کنید.

میزان شیر مورد نیاز نوزاد 1 تا 3 ماهگی

در سنین 1 تا 3 ماهگی، معده نوزاد بزرگ‌تر می‌شود و توانایی او برای مصرف شیر در هر وعده افزایش می‌یابد. میزان شیر مورد نیاز روزانه نوزاد در این بازه معمولاً بین 120 تا 150 میلی‌لیتر به ازای هر کیلوگرم وزن بدن است. به عنوان مثال، یک نوزاد 4 کیلوگرمی ممکن است روزانه 480 تا 600 میلی‌لیتر شیر مصرف کند، که در 8 تا 12 وعده تقسیم می‌شود. برای نوزادانی که از شیر مادر تغذیه می‌کنند، دفعات شیردهی معمولاً بیشتر است، زیرا شیر مادر زودتر هضم می‌شود. در مقابل، نوزادانی که با شیر خشک تغذیه می‌شوند، ممکن است در هر وعده حجم بیشتری شیر بنوشند و فاصله بین وعده‌ها کمی طولانی‌تر باشد.

میزان شیر مورد نیاز نوزاد از 3 تا 6 ماهگی

از 3 تا 6 ماهگی، نیازهای تغذیه‌ای نوزاد همچنان افزایش می‌یابد. در این دوره، نوزادان معمولاً 6 تا 8 وعده در روز شیر می‌خورند و هر وعده ممکن است بین 120 تا 200 میلی‌لیتر باشد. شیر مصرفی کودک بر اساس سن در این مرحله به وزن و الگوی رشد او بستگی دارد. برای نوزادانی که با شیر خشک تغذیه می‌شوند، حجم کلی روزانه ممکن است به 700 تا 900 میلی‌لیتر برسد، نوزادانی که از شیر مادر تغذیه می‌کنند معمولاً دفعات و حجم بیشتری شیر می‌خورند. زیرا شیر مادر سریع‌تر هضم می‌شود در این سنین، برخی نوزادان ممکن است شروع به نشان دادن علائم آمادگی برای تغذیه تکمیلی کنند، اما شیر همچنان منبع اصلی تغذیه آنهاست.

میزان شیر مورد نیاز نوزاد نارس

نوزادان نارس (متولدشده پیش از هفته‌ی ۳۷ بارداری) به دلیل رشد ناکامل سیستم گوارش و وزن کمتر هنگام تولد، نیاز به برنامه‌ی تغذیه‌ای ویژه‌ای دارند. حجم و دفعات تغذیه نوزاد نارس معمولاً بر اساس وزن، سن پس از تولد و شرایط بالینی او تعیین می‌شود. نوزادان نارس ممکن است در ابتدا تنها قادر به دریافت ۱۰ تا ۳۰ میلی‌لیتر شیر در هر وعده باشند، اما دفعات تغذیه باید بیشتر باشد (تقریباً هر ۲ تا ۳ ساعت). در ادامه، با رشد نوزاد، این مقدار به تدریج افزایش می‌یابد و معمولاً به حدود ۱۵۰ تا ۱۸۰ میلی‌لیتر به ازای هر کیلوگرم وزن بدن در شبانه‌روز می‌رسد.
برای نوزادان نارس، شیر مادر همچنان بهترین گزینه است؛ زیرا ترکیب آن متناسب با نیازهای خاص این نوزادان تنظیم می‌شود. در مواردی که شیر مادر در دسترس نباشد، از شیر خشک مخصوص نوزادان نارس استفاده می‌شود که از نظر ترکیبات مغذی غنی‌تر و متناسب با رشد آنهاست.

در طول چند هفته اول بعد از تولد ممکن است مجبور باشید تعداد دفعات بیشتری به نوزاد شیر دهید.

چگونه بفهمم نوزادم به اندازه کافی شیر می خورد؟

• 6 تا پوشک در روز خیس می کند و معمولا روزی دوبار مدفوع می کنند.
• کودک هشیار است و وزن اضافه می کند.
• 8-12 بار در روز شیر می خورد.
• طبق نمودار رشدی، وزن و قد مناسب دارد.

از کجا بفهمیم که کودکمان گرسنه است؟

شناخت علائم گرسنگی در نوزادان به والدین کمک می‌کند تا نیازهای تغذیه‌ای آنها را به موقع برآورده کنند. برخی از این علائم عبارت‌اند از:

• مکیدن انگشت یا مشت.

• چرخاندن سر به سمت سینه یا شیشه شیر (رفلکس جست‌وجو).

• گریه کردن (که معمولاً نشانه دیرهنگام گرسنگی است).

• بی‌قراری یا تحرک بیش از حد.
  والدین باید به این نشانه‌ها توجه کنند و تغذیه را قبل از اینکه گریه شدید شود، آغاز کنند.

شیردهی در شب

باید بدانید که شیردهی در شب اهمیت زیادی دارد چون بدن شما در شب پرولاکتین بیشتری تولید می کند. شیردهی در شب کمک می کند تولید شیر همچنان ادامه داشته باشد. البته مادران در مقدار شیری که در سینه ذخیره می‌کنند، متفاوتند. بنابراین تغذیه شبانه نوزاد اهمیت زیادی در تامین نیاز کودک دارد.

وضعیت شیردهی در شب:

به یک طرف دراز بکشید با یک یا دو بالش برای حمایت از سر. نوزاد را هم کنار خود بخوابانید طوری که بینی کودک نوک سینه شما را لمس کند. با یک دست نوزاد را به خودتان نزدیک کنید طوری که چانه‌اش سینه شما را لمس کند. برای تغییر وضعیت میتوانید نوزاد را محکم در مقابل قفسه سینه‌تان نگهدارید و بچرخید یا نوزاد را رها کنید و خودتان حرکت کنید.

شیردهی در شب لازم است؟

در مورد اینکه شیردهی در شب باید انجام شود یا نه اختلاف نظرهای زیادی وجود دارد اما همانطور که بزرگسالان زیادی هستند که نمیتوانند 8 ساعت بی‌غذا سپری کنند، نوزادان هم همین وضعیت را دارند.
اما به طور کلی در سنین مختلف میتوان این میزان را کاهش داد:

• تازه متولد تا 3 ماهگی: هر 2 تا 3 ساعت در شب
• 3 تا 4 ماهگی: 2 تا 3بار در شب یا 3 تا 6 ساعت یک بار
• 5 تا 6 ماهگی:  یک یا دو بار
• 7 تا 9 ماهگی: یک بار
• 10 تا 12 ماهگی: هر از گاهی یک بار

باید بدانید که شیردهی در شب اهمیت زیادی دارد چون بدن شما در شب پرولاکتین بیشتری تولید میکند. 

چرا دادن شیر گاو به نوزادان ممنوع است؟

شیر گاو برای نوزادان زیر یک سال مناسب نیست، زیرا:

• حاوی پروتئین‌ها و مواد معدنی سنگینی است که کلیه‌های نوزاد قادر به پردازش آنها نیستند.

• فاقد مواد مغذی ضروری مانند آهن و ویتامین‌های مورد نیاز برای رشد نوزاد است.

• می‌تواند باعث مشکلات گوارشی یا واکنش‌های آلرژیک شود. به جای شیر گاو، شیر مادر یا شیر خشک توصیه‌شده توسط پزشک بهترین گزینه برای تغذیه نوزادان است.

مقدار نیاز نوزاد به شیرخشک در هر بازه زمانی

میزان شیر خشک مصرفی بر اساس سن نوزاد

اگر تغذیه شیرخوار با شیر خشک است، طی هفته اول هر زمان و هر تعداد که نوزادتان خواست می‌توانید به او شیر بدهید. اما پس از آن مهم است که به کودک بیش از اندازه شیر ندهید تا در محدوده وزنی سالمی باقی بماند. بیشتر نوزادان تازه متولدشده، هر چند ساعت یک بار نیاز به شیر خوردن دارند. در هفته اول با ۳۰ تا ۶۰ سی‌سی شیر خشک در هر وعده شروع کنید و به تدریج آن را به ۶۰ تا ۹۰ سی‌سی در هر سه تا چهار ساعت یک بار برسانید. همچنان که نوزاد رشد می‌کند و معده‌اش بزرگ‌تر می‌شود، وعده‌های کمتر و شیر بیشتری در هر وعده می‌خورد. برای مثال در حدود یک ماهگی ممکن است در هر ۲۴ ساعت، پنج یا شش شیشه ۱۲۰ سی‌سی و در شش ماهگی، چهار یا پنج شیشه ۱۸۰ تا ۲۴۰ سی‌سی شیر خشک بخورد.
همچنین کودک شما ممکن است در طول دوره‌های جهش رشد گرسنه‌تر از حد معمول شود. این دوره‌ها معمولاً در فاصله ۱۰ تا ۱۴ روزگی و در سن سه هفتگی، شش هفتگی، سه ماهگی و شش ماهگی رخ می‌دهد. در نهایت نیز کودک به احتمال زیاد همان میزان چهار تا پنج شیشه‌ شیر را تا اولین سالگرد تولد خود می‌خورد، یعنی تا زمانی که می‌تواند خوردن شیر گاو را همراه با سه وعده غذای جامد و دو میان‌وعده در روز شروع کند.

میزان شیر خشک بر اساس وزن نوزاد

برای چهار تا شش ماه اول که کودک هیچ غذای جامدی نمی‌خورد، یک قانون سرانگشتی ساده به این شکل وجود دارد که به ازای هر یک کیلوگرم وزن کودک، به او ۱۶۰ سی‌سی شیر خشک در هر ۲۴ ساعت بدهید. برای مثال، اگر وزن کودک شما ۲ کیلو و ۷۰۰ گرم است، در یک دوره ۲۴ ساعته به او حدود ۴۲۰ سی‌سی شیر خشک بدهید و اگر وزن او ۴ کیلو و ۵۰۰ گرم است، ۷۰۰ سی‌سی شیر خشک به او بدهید. این اعداد یک حکم قطعی نیست و فقط دستورالعملی کلی برای مشخص شدن میانگین شیر خشک مورد نیاز کودکتان است. تغذیه روزانه کودک با توجه به نیازهای فردی او متفاوت خواهد بود و همچنین او ممکن است برخی روزها کمی بیشتر و برخی روزها کمی کمتر شیر بخواهد.

به خاطر داشته باشید که مقدار شیری که نوزاد می خورد متغیر می باشد.

علائم زیاد یا کم شیر خوردن نوزاد چیست؟

استفراغ نوزاد بعد از یک وعده تغذیه ممکن است نشانه آن باشد که کودک شما بیش از حد شیر خورده است. یادتان باشد بالا آوردن کمی شیر طبیعی است، اما استفراغ طبیعی نیست. بهتر است در مورد تفاوت استفراغ نوزادی و بالا آوردن نوزادان به شکل کامل آشنا باشید تا بی‌جهت نگران نشوید. دل‌درد بعد از تغذیه نیز می‌تواند نشانه شیر دادن بیش از حد باشد. اگر کودک پاهای خود را جمع می‌کند یا شکمش سفت به نظر می‌رسد، ممکن است دل‌درد داشته باشد. بهتر است در مورد دلایل دل‌درد در نوزادان کمی بیشتر مطالعه کنید و با راهکارهای رفع دل‌درد نیز آشنا باشید.
همچنین به یاد داشته باشید که همیشه مشکل کودکتان گرسنگی نیست، پس با هر ناله کودک فوراً به او یک شیشه‌شیر ندهید. این احتمال را؛ به ویژه اگر تازه به او غذا داده‌اید، در نظر بگیرید که ممکن است او به دلیل پوشک کثیفش گریه می‌کند، سرد یا گرمش شده است، نیاز به آروغ زدن دارد یا فقط می‌خواهد بغلش کنید تا به شما نزدیک‌تر باشد. در برخی موارد نیز اگر حال کودک خوب نباشد، ممکن است کمتر از حد معمول گرسنه شود. این یکی از مواردی است که لازم است در صورت احتمال وجود آن به پزشک مراجعه کنید.

نوزاد به شدت به مکیدن نیاز دارد، و این نیاز هنگامی که مادر حضور نداشته باشد بیشتر می شود.

چه روش هایی برای تخمین شیر مورد نیاز نوزاد وجود دارد؟

راه های مختلفی برای برآورد میزان مصرف شیر (با توجه به وزن نوزاد و سن نوزاد) بر اساس مصرف شیر خشک وجود دارد. مطالعات نشان می دهد مصرف شیر در یک ماه اول تقریبا ثابت است و با افزایش سن و وزن افزایش نمی یابد.