عدم تحمل لاکتوز در کودکان درمان دارد؟

عدم تحمل لاکتوز یعنی بدن شخص نتواند آنزیم لاکتاز کافی تولید کند. مشکل عدم تحمل لاکتوز در بدن عموما در سال های ابتدایی مدرسه و دوران نوجوانی بروز می کند. ما نمی دانیم که چرا برخی افراد نمی توانند لاکتوز را تحمل کنند، اما این مشکلی نادر نیست.

عدم تحمل لاکتوز چیست؟

عدم تحمل لاکتوز یعنی بدن شخص نتواند آنزیم لاکتاز کافی تولید کند و در نتیجه کمبود این آنزیم که وظیفه اش هضم لاکتوز (قند اصلی موجود در شیر و لبنیات) است، لاکتوز هضم نشده در روده باقی مانده و مشکلاتی در دستگاه گوارش به وجود می آورد. البته این مشکلات خطرناک نیستند اما آرام و قرار فرد را به هم می زنند.
بدن نوزادانی که نارس به دنیا می آیند اغلب تا مدتی نمی تواند آنزیم لاکتاز کافی تولید کند. زیرا سطح این آنزیم به طور طبیعی در سه ماهه آخر دوران بارداری افزایش می یابد.
مشکل عدم تحمل لاکتوز در بدن عموما در سال های ابتدایی مدرسه و دوران نوجوانی بروز می کند. البته ممکن است زودتر هم خود را نشان بدهد اما بسیار بعید است که در کودکان اتفاق بیفتد.

عدم تحمل لاکتوز یک بیماری شایع گوارشی است.

چه چیزی سبب مشکل عدم تحمل لاکتوز در بدن می شود؟

ما نمی دانیم که چرا برخی افراد نمی توانند لاکتوز را تحمل کنند، اما این مشکلی نادر نیست. حدود 30 تا 50 میلیون نفر در امریکا نمی توانند لاکتوز را تحمل کنند.
ژنتیک در این امر دخالت دارد: در حدود 90 در صد افراد آسیایی امریکایی و بیش از 75 در صد از افراد افریقایی امریکایی، اسپانیایی امریکایی، یهودی و اهالی بومی امریکا دچار عدم تحمل لاکتوز هستند. در حدود 15 در صد از تبار اروپای شمالی نیز همین شرایط را دارند.
خیلی به ندرت نوزادی با این مشکل به دنیا می آید (مگر این که نوزاد این ژن را از هر دوی والدین به ارث ببرد.) در این صورت نوزاد از بدو تولد به دلیل عدم تحمل لاکتوز مبتلا به اسهال شدید شده و نمی تواند لاکتوز موجود در شیر مادر یا شیر خشک را تحمل کند. بنابراین، باید یک شیر با فرمول خاص و بدون لاکتوز برای او تجویز شود.
چنانچه نوزاد شما اسهال شدید داشت، احتمالا بدن او موقتا نمی تواند آنزیم لاکتاز تولید کند و به احتمال قوی مشکل عدم تحمل لاکتوز را به مدت یک یا دو هفته خواهد داشت.
تجویز برخی داروها نیز ممکن است به کاهش تولید آنزیم لاکتاز در بدن منجرشده و در نتیجه به طور موقت سبب مشکل عدم تحمل لاکتوز شود. برخی از افرادی که در طولانی مدت در شرایطی هستند که مشکلات روده ای ایجاد می کند (مانند بیماری های سلیاک یا کرون)، ممکن است دچار عدم تحمل لاکتوز نیز بشوند.

شدت علائم نارسایی لاکتوز بستگی به مقدار مصرفی لاکتوز دارد.

نشانه های عدم تحمل لاکتوز چیست؟

چنانچه کودک مبتلا به عدم تحمل لاکتوز باشد، بین 30 دقیقه تا 2 ساعت بعد از خوردن شیر مادر یا فراورده های لبنی (مانند ماست و پنیر و ...) دچار اسهال، گرفتگی شکمی و نفخ نوزاد می گردد. فقط برخی افراد دچار عدم تحمل لاکتوز می توانند کمی لبنیات را بدون این که دچار ناراحتی شوند مصرف کنند. این در حالیست که سایر افراد مبتلا به عدم تحمل لاکتوز حتی مصرف جزئی لبنیات را نمی توانند بدون ناراحتی بگذرانند. 

آیا عدم تحمل لاکتوز همان حساسیت به شیر است؟

خیر. حساسیت واکنش سیستم ایمنی بدن است؛ در حالیکه، عدم تحمل لاکتوز مربوط به گوارش است. لیکن، علائم آنها ممکن است شبیه به هم باشد. برای نمونه، درد شکم یا اسهال پس از مصرف شیر نه تنها می تواند ناشی از عدم تحمل لاکتوز باشد بلکه ممکن است به خاطر حساسیت به شیر باشد.
اگر کودک شما هر بار که یکی از فراورده های لبنی را مصرف می کند دچار بثورات خارش دار یا تورم صورت، لب یا دهان می شود، یا علائمی همچون کهیر، اشک ریزی یا آب ریزش بینی دارد به احتمال زیاد به یکی از پروتئین های موجود در شیر حساسیت دارد.

برخی افراد مقدار کمی لاکتوز را بدون نشان دادن علائم می توانند مصرف کنند.

چطور بفهمم که کودکم حتما دچار عدم تحمل لاکتوز است؟

مجددا تاکید می کنم بعید است که کودک شما در این سن نشانه های عدم تحمل لاکتوز را نشان دهد، اما با دکتر خود مشورت کنید. او پرسش هایی درباره علائم کودک شما می پرسد تا احتمال ابتلا را تخمین بزند. شاید از شما بخواهد در طول چند هفته آتی تمام منابع خوراکی لاکتوزدار را از رژیم غذایی کودک خود قطع کنید تا دریابد علائم فروکش خواهد کرد.

آیا می توان از ناراحتی عدم تحمل لاکتوز جلوگیری کرد و یا درمانی دارد؟

خیر. اما می توانید به کمک راه هایی به او کمک کنید.
برچسب ها را مطالعه کنید، قاعدتا شما می خواهید لبنیات و غذاهای حاوی لاکتوز را حذف کنید. برخی خوراکی های به ظاهر بی ضرر حاوی شیر هستند که از آن جمله می توان به پنکیک ها و انواع شیرینی، سوپ ها و سیب زمینی های آماده، مارگارین، سس سالاد و انواع نان اشاره کرد. پس، برچسب های روی خوراکی ها را چک کنید تا موادی همچون پودر شیر، پنیر، کشک، پودر شیر خشک بدون چربی و محصولات حاصل از شیر در آن نباشد.
به مدد قوانین اخیر، محصولات حاوی مواد شیری (یا دیگر مواد آلرژی زای رایج) باید کامل و واضح روی برچسب درج شوند. به این ترتیب، کار شما بسیار راحت تر شده است.

مراقب واکنش های کودک خود باشید. بعضی افراد مبتلا به عدم تحمل لاکتوز می توانند میزان اندکی از لاکتوز را تحمل کنند در حالیکه سایرین حتی ذره ای از آن را هم نمی توانند تحمل کنند. شما می توانید از طریق آزمون و خطا دریابید که کودکتان به چه اندازه و به کدام مواد لبنی حساس است.
برای نمونه، بعضی انواع پنیر نسبت به بقیه از لاکتوز کمتری برخوردار هستند و در نتیجه هضم آن ها آسانتر است.
چنانچه کودک شما بسیار نسبت به هضم لاکتوز حساس باشد قاعدتا شما تصمیم به حذف تمام انواع خوراکی های لاکتوز دار می گیرید. در غیر این صورت شاید تصمیم بگیرید مقدار اندکی از برخی مواد لبنی را به او بدهید که در این صورت شاید بهتر باشد آن را با دیگر مواد غذایی همراه کنید تا هضم آن آسانتر باشد.
اطمینان حاصل کنید که تمام نیازهای تغذیه ای کودک شما برآورده شده است. شاید به خاطر مشکل عدم تحمل لاکتوز مجبور شوید بعضی از مواد لبنی را از رژیم غذایی کودک تان حذف کنید. با حذف لبنیات باید دیگر منابع کلسیم را جایگزین کنید تا استخوان ها و دندان ها قوی و محکم باقی بمانند. منابع غنی کلسیم غیر لبنی عبارتند از: سبزیجات دارای برگ سبز، شیر سویا، توفو، بروکلی، ماهی سالمون، پرتقال و نان های غنی شده.
دیگر مواد مغذی مورد نیاز ویتامین آ، ویتامن د، ریبوفلاوین و فسفر می باشد. مشورت با یک متخصص تغذیه بسیار سودمند است.
امروزه محصولات لبنی بدون لاکتوز در فروشگاه ها فراوان است. آنها همه مواد مغذی موجود در لبنیات را به غیر از لاکتوز در خود دارند. 
با این همه، چنانچه باز هم برایتان سخت است که تمام مواد مغذی مورد نیاز بدن کودک تان را بدون لبنیات برای او فراهم آورید با پزشک او مشورت کنید تا در صورت امکان برای او مکمل تجویز نماید.

 برخی علائم عدم تحمل لاکتوز مشابه بیماری های دیگر است.