به دنبال زایمان زودرس، نوزاد نارس متولد می شود. نوزدان نارس مشکلاتی دارند که کمتر در نوزادانی که در طول زمان طبیعی به دنیا می آیند، دیده می شود. در نتیجه نیاز به مراقبت بیشتری دارند، در ادامه مشکلات و مراقبت های نوزادان زودرس را توضیح دادیم:
تعریف نوزاد نارس
زمانی که نوزاد قبل از هفته 37 بارداری به دنیا بیاید، نوزاد نارس یا زودرس تلقی می شود. یک حاملگی طبیعی حدود 40 هفته طول می کشد. می توانید در تقویم بارداری یک زن اطلاعات هر هفته دوران بارداری را به طور کامل بخوانید. هفته های آخر بارداری، رحم برای افزایش وزن جنین و رشد کامل ارگان های مختلف حیاتی او از جمله مغز و ریه ها بسیار اهمیت دارد. به همین دلیل نوزادان نارس مشکلات پزشکی بیشتری دارند و باید در بیمارستان بستری شوند. آنها همچنین دارای مشکلات طولانی مدت مانند ناتوانی یادگیری یا ناتوانی جسمی نیز هستند. در گذشته، زایمان زودرس عامل اصلی مرگ و میر نوزادان بوده است. امروزه کیفیت مراقبت از نوزادان و نیز بقای نوزادان نارس بهبود یافته است، در نتیجه درصد زنده ماندن نوزادان نارس بیشتر شده است. هنوز هم دلیل اصلی مرگ و میر نوزادان در سراسر جهان تولد زوردس است و علت اصلی بروز اختلالات طولانی مدت در سیستم عصبی کودکان می باشد.
دلایل تولد زودرس
علت تولد زودرس نوزاد اغلب قابل شناسایی نیست. با این وجود برخی عوامل و شرایط، خطر ابتلا به زایمان زودرس را افزایش می دهند. مانند موارد زیر:
- دیابت، بیماری قلبی، بیماری کلیوی، فشار خون بالا
- عوامل مرتبط با زایمان زودرس
- تغذیه ضعیف در دوران بارداری و قبل از آن
- سیگار کشیدن، استفاده از داروهای غیرقانونی یا نوشیدن زیاد الکل در دوران بارداری
- عفونت های خاص دستگاه ادراری و عفونت های غشای آمنیوتیک
- تولد زودرس در بارداری قبلی
- رحم غیر طبیعی. در مطلب اناتومی رحم زن با انواع بیماری های شایع رحم آشنا خواهید شد.
- ضعیف شدن دهانه رحم (باز شدن ناگهانی دهانه رحم)
- داشتن سن کمتر از 17 سال و بیشتر از 35 سال در خانم های باردار احتمال زایمان زودرس را افزایش می دهد.
- مشکلات بهداشتی در نوزادان نارس
مشکلات نوزادان نارس
احتمال بروز مشکلات پزشکی در نوزادان نارس بیشتر است. و ممکن است بعد از تولد دچار علائم زیر شوند:
به سختی نفس کشیدن، وزن کم، کمبود چربی در بدن، عدم توانایی در حفظ دمای ثابت بدن، فعالیت کمتر نسبت به حالت عادی، مشکلات حرکتی و هماهنگی، مشکلات تغذیه ای، کمرنگ یا زرد شدن رنگ پوست (به طور غیرطبیعی)
امکان هر یک از بیماری های ذکر شده برای نوزادان نارس هنگام تولد وجود دارد:
- خونریزی مغز
- خونریزی ریوی
- هیپوگلیسمی یا قند خون پایین
- سپسیس نوزادی (عفونت خونی)
- ذات الریه (عفونت و التهاب ریه ها)
- مجرای داکتوس شریانی باز (سوراخ باز در رگ اصلی خونی قلب)
- کم خونی (کمبود گلبول های قرمز برای انتقال اکسیژن در بدن)
- سندرم پریشانی نوزادی (اختلال تنفسی ناشی از ریه های توسعه نیافته)
آزمایشات متداول برای نوزادان نارس
موارد دیگری که می توانند در طولانی مدت منجر به ناتوانی یا بیماری نوزاد شوند، بوسیله مراقبت های پزشکی و دقیق برطرف می شوند. پزشکان به سرعت پس از زایمان، تست های مختلفی را در مورد نوزادان نارس انجام می دهند. این آزمایشات به کاهش خطر عوارض تولد زودهنگام نوزاد کمک می کند. پزشکان همچنین نوزادان را بطور مداوم در طول مدت بستری در بیمارستان تحت نظر دارند. مانند:
- اشعه ایکس قفسه سینه برای ارزیابی پیشرفت قلب و ریه
- آزمایش خون برای ارزیابی سطح گلوکز، کلسیم و بیلی روبین
- تجزیه و تحلیل گاز خون برای تعیین سطح اکسیژن خون
![عکس نوزاد نارس]()
مراقبت های نوزادان نارس
پزشکان غالباً با دادن داروهای خاص به مادر، می توانند از زایمان زودرس جلوگیری کنند و آن را به تأخیر اندازد. ولی در صورت پیشگیری نکردن از زایمان زودرس، مادر باید برای زایمان پرخطر آماده شود.
مادر به بیمارستان دارای بخش مراقبت های ویژه نوزادان نیاز دارد، این امر باعث می شود كه نوزاد بعد از تولد مراقبت فوری داشته باشد. مراقبت های بیمارستانی در چند روز و چند هفته اول زندگی نوزاد زودرس، برای کمک به رشد اعضای بدن او حیاتی است. نوزاد در یک دستگاه کنترل دما نگهداری می شود و تجهیزات مانیتورینگ، ضربان قلب، تنفس و میزان اکسیژن خون کودک را کنترل می کند. کودک برای ادامه زندگی، هفته ها یا ماه ها نیاز به مراقبت های پزشکی دارد.
بسیاری از نوزادان نارس به دلیل ناتوانی در قدرت مکیدن و بلعیدن، قادر به خوردن غذا از طریق دهان نیستند. این نوزادان به صورت داخل وریدی (تزریق) یا بوسیله لوله ای در بینی یا دهان، از مواد مغذی حیاتی استفاده می کنند. هنگامی که کودک به اندازه کافی برای مکیدن و بلعیدن قوی باشد، معمولاً شیردهی امکان پذیر خواهد بود.
نوزادان نارس غالباً نیاز به مراقبت ویژه دارند، به همین دلیل، پس از تولد معمولاً زندگی خود را در NICU شروع می کنند. NICU (بخش مراقبت های ویژه نوزادان) محیطی را برای کم کردن استرس کودک، ایجاد گرما، تغذیه و محافظت لازم برای رشد مناسب او فراهم می کند.
با توجه به پیشرفت های اخیر در مراقبت از مادران و نوزادان، درصد زنده ماندن نوزادان نارس بهبود یافته است. یک مطالعه نشان داد که میزان بقای نوزادان متولد شده قبل از هفته بیست و هشتم بارداری (بسیار نارس) از 70 درصد در سال 1993 به 79 درصد در سال 2012 افزایش یافته است. با این وجود، تمام نوزادان نارس در معرض عوارض طولانی مدت هستند. در برخی موارد مشکلات رشدی، پزشکی و رفتاری در دوران کودکی نیز ادامه می یابد و حتی ممکن است باعث ناتوانی دائمی شود. مشکلات نوزادان نارس در بزرگسالی هم ممکن است عوارضی را بهمراه داشته باشد، پس باید از کودکی فرزندتان را آماده پذیرش برخی بیماری ها کنید تا راحت تر با این موضوع کنار بیاید.
نوزادان نارس و مشکلات تنفسی
در صورت عدم رشد کامل ریه ها، ممکن است به نوزاد نارس اکسیژن داده شود. استفاده از هریک از روش های زیر، بستگی به نحوه تنفس نوزاد به تنهایی دارد:
- دستگاه تهویه هوا: دستگاهی است که هوا را به داخل و خارج از ریه ها پمپ می کند.
- فشار مستمر راه هوایی: درمانی که از فشار هوای ملایم برای باز نگه داشتن مجاری هوایی استفاده می شود.
- هود اکسیژن: وسیله ای که برای تأمین اکسیژن روی سر نوزاد قرار می گیرد.
به طور کلی نوزاد زودرس در صورت داشتن شرایط زیر از بیمارستان مرخص می شود:
- توانایی تغذیه با شیر مادر یا شیشه شیر
- تنفس بدون نیاز به دستگاه
- توانایی در حفظ دما و وزن بدن
و در نهایت پس از مرخص شدن، در خانه نیاز به مراقبت های مناسب دارد.
مشکلات طولانی در نوزاد زودرس
مشکلات شنوایی، از بین رفتن بینایی، ناتوانی های یادگیری، معلولیت های جسمی، تاخیر در رشد و هماهنگی ضعیف
والدین این نوزادان باید توجه جدی به رشد شناختی و حرکتی فرزند خود داشته باشند که شامل دستیابی به مهارت های خاص مانند لبخند زدن، راه رفتن و زمان نشستن نوزاد نارس می شود. نظارت بر پیشرفت گفتاری و رفتاری نیز بسیار اهمیت دارد. برخی از نوزادان نارس در طول کودکی به گفتار درمانی یا فیزیوتراپی نیز احتیاج دارند.
جلوگیری از زایمان و تولد زودرس
مراقبت سریع و مناسب در دوران بارداری، احتمال تولد زودرس را به میزان قابل توجهی کاهش می دهد. اقدامات زیر در کاهش زایمان زودرس تاثیر بسزایی دارند:
- در دوران بارداری و قبل از آن رژیم غذایی سالم مصرف کنید. حتماً مقدار زیادی غلات سبوس دار، پروتئین های بدون چربی، سبزیجات و میوه بخورید. مصرف مکمل های اسید فولیک و کلسیم نیز بسیار توصیه می شود.
- روزانه به مقدار ۸ لیوان آب بنوشید، اما در صورت ورزش کردن مقدار آب بیشتری استفاده کنید.
- در سه ماهه اول بارداری، مصرف روزانه آسپرین توصیه می شود. در صورت داشتن فشار خون بالا یا سابقه زایمان زودرس ممکن است پزشک روزانه 60 تا 80 میلی گرم آسپرین را برای شما تجویز کند.
- مصرف سیگار، استفاده از داروهای غیرقانونی یا استفاده بیش از حد از داروهای تجویزی خاص در دوران بارداری، ممکن است باعث خطر بیشتر برخی نقایص هنگام تولد و همچنین سقط جنین شود.
- در صورت نگرانی از زایمان زودرس حتما با پزشک خود مشورت کنید. پزشک اقدامات پیشگیرانه را برای کاهش خطر زایمان زودرس به شما ارائه می دهد.
همچنین می توانید با ثبت نام در اپلیکشین یک زن در بخش تالار گفتگو سوالاتتان را بپرسید و ببینید کیا نوزاد نارس داشتن و از تجربیات یکدیگر استفاده کنید.