عوامل موثر بر ناباروری مردان و درمان آن

عوامل موثر بر ناباروری مردان و درمان آن

نوشته :
1398/11/19
امتیاز 4.25 از 2 رای

همیشه مشکلات ناباروری از سمت زنان نیست و مردان هم می توانند نابارور باشند. گاهی درمان ناباروری مردان در مدت زمان کم و بدون جراحی انجام می شود اما ممکن است در برخی موارد نیاز به جراحی باشد.

مردان هم به اندازه زنان می توانند در ناباروری سهیم باشند. ناباروری مردان به معنای وجود مشکل در روند و قدرت باروری مرد است. مهمترین علت ناباروری مردان مشکل در تولید و انتقال اسپرم است. در اینجا علائم ناباروری در مردان، آزمایش ها و دلایل ناباروری مردان به همراه راهکارهای تشخیص و درمان را بررسی خواهیم کرد.

روند تولید اسپرم و انتقال آن:

بدن مرد سلول های کوچیکی به نام اسپرم تولید می کند که طی رابطه جنسی و با انزال، اسپرم ها از بدن خارج شده و وارد واژن زن می شوند. دستگاه تناسلی مردانه اسپرم را تولید، ذخیره و منتقل می کند و هورمون ها نیز این روند را کنترل می کنند. اسپرم ها و هورمون های مردانه (تستسترون) در بیضه تولید می شوند. اسپرم بیضه را ترک می کند و وارد لوله هایی به نام اپیدیدیم می شود و بعد از آن به لوله های وازدفران منتقل می شود. بعد از آن با مایعات موجود در غده پروستات و غده منی مخلوط می شود و مایع منی را به وجود می آورد. مایع منی از مجاری ادرار می گذرد و از آلت تناسلی خارج می شود.
باروری مردان به قدرت بدن در تولید اسپرم و انتقال آن بستگی دارد. اسپرم وارد بدن زن می شود و از سرویکس به لوله های فالوپ می رود و در آن جا با تخمک لقاح پیدا می کند. این سیستم وقتی کار می کند که میزان هورمون ها و شرایط محیطی درست باشد.

دلایل ناباروری مردان:

تولید اسپرم های بالغ و سالم که بتوانند به راحتی حرکت کنند به مسائل زیادی بستگی دارد. این مشکلات می تواند باعث شود که اسپرم تولید نشود یا اسپرم به درستی به تخمک نرسد، حتی روی حرارت بیضه و در نهایت باروری اثر می گذارد. در اینجا ما 8 مورد از مشکلات اصلی ناباروری مردان را آورده ایم:

  1. مشکلات اسپرم: بالغ نشدن، بدشکلی، آزواسپرمی، مشکلات حرکت اسپرم، تعداد کم اسپرم. مشکلات اسپرم می تواند مادرزادی یا اکتسابی باشد. سبک زندگی روی کیفیت اسپرم تاثیر می گذارد برای مثال سیگار، الکل و بعضی داروها باعث کاهش تعداد اسپرم می شوند. بیماری های مزمن، عفونت های کودکی، مشکلات هورمونی و کروموزومی و آسیب دستگاه تناسلی روی تعداد اسپرم اثر می گذارند.
  2. واریکوسل: واریکوسل تورم رگ های بیضه است که بیشترین علت ناباروری در مردان است. تورم رگ ها با دخالت در خونرسانی به بیضه از رشد اسپرم جلوگیری می کند. باعث می شود که خون به کیسه بیضه در شکم برگردد و دمای بیضه گرم تر از آن باشد که بتواند اسپرم تولید کند در نتیجه باعث کاهش تعداد اسپرم می شود. (بیشتر بدانید: چرا واریکوسل میگیریم؟)
  3. برگشت مایع منی به بدن: این مورد بسیار نادر است و وقتی اتفاق می افتد که اعصاب و ماهیچه های مثانه در حین ارگاسم بسته نمی شوند و مایع منی وارد مثانه می شود. مایع منی می تواند اسپرم کافی داشته باشد در حالیکه به واژن نمی رسد. این مشکل می تواند به دلیل جراحی، دارو و مشکلات دستگاه عصبی ایجاد شود. علائم بازگشت مایع منی شامل: ادرار تیره و انزال خشک است.
  4. ناباروری ایمونولوژیکی: بعضی وقت ها بدن فرد آنتی بادی هایی علیه اسپرم تولید می کند که آنتی بادی ها به دلیل جراحت، عمل یا عفونت ها تولید می شوند و این امر باعث می شود اسپرم ها نتوانند به درستی عمل و یا حرکت کنند. این مشکل بسیار نادر است.
  5. انسداد لوله ها: دلایل مختلف مثل وازکتومی، تورم و یا بدشکلی ها در مسیر حرکت و انتقال اسپرم، انسداد به وجود می آورد و باعث عدم خروج اسپرم می شود.
  6. هورمون ها: اختلال در هورمون های جنسی که دستور تولید اسپرم را می دهد در روند رشد و تولید اسپرم اثر می گذارد.
  7. کروموزوم: اسپرم ها نصف DNA سلول تخم را حمل می کنند. تغییر در تعداد و ساختار کروموزوم بر باروری اثر می گذارد.
  8. داروها: برخی داروها بر تولید اسپرم اثر می گذارند. این داروها معمولا به دلایل زیر مصرف می شوند: التهاب ریه، افسردگی، مشکلات گوارشی، عفونت، فشار خون بالا و سرطان

عوامل موثر بر ناباروری مردان:

  • مواد مخدر مثل کوکائین و حشیش
  • سن: قدرت باروری از 40 سال به بالا کم می شود.
  • در معرض مواد شیمیایی قرار گرفتن
  • مصرف زیاد الکل
  • دیابت و چاقی
  • استرس مفرط
  • مصرف استامینوفن در طولانی مدت، با کم کردن تستسترون بر باروری تاثیر می گذارد.

تشخیص ناباروری در مردان:

دکتر ابتدا از شما سوالاتی درباره رفتارهای جنسی، سابقه بیماری و داروهای مصرف شده می پرسد، بعد از آن معاینه فیزیکی انجام می شود تا بیضه ها و آلت تناسلی از نظر ظاهر و وجود برآمدگی ها بررسی شود. سپس آزمایشاتی را تجویز می کند، آزمایش ناباروری مردان تشخیص می دهد که آیا در این مرحله مشکلی هست یا نه. اما ممکن است به طور قطعی دلیل ناباروری مشخص نشود.

آزمایش های تشخیص ناباروری مردان:

  1. آزمایش اسپرم: نمونه مایع منی از نظر رنگ، حرکت اسپرم، تعداد اسپرم، عفونت و وجود خون بررسی می شود. درباره تفسیر آزمایش اسپرم قبلا در مقاله ای جداگانه صحبت کردیم، پیشنهاد می کنم مطالعه کنید.
  2. آزمایش هورمونی: آزمایش خون برای بررسی میزان هورمون ها، برای مثال هورمون FSH دستور تولید اسپرم را می دهد، اگر مقدار آن زیاد باشد نشان دهنده ی این است که غده ها می خواهند اسپرم تولید شود اما اسپرم تولید نمی شود.
  3. آزمایش ژنتیکی: بررسی وجود مشکلات ژنتیکی
  4. سونوگرافی: انسداد لوله ها و مشکلاتی مثل انزال عقب گرد مشخص می شود.
  5. آزمایش کلامیدیا: کلامیدیا عفونت جنسی است که روی قدرت باروری تاثیر می گذارد. مقاله تشخیص عفونت کلامیدیا و راهکارهای درمان را بخوانید.
  6. بیوپسی بیضه: اگر تعداد اسپرم کم باشد و یا آزواسپرمی وجود داشته باشد، بیوپسی بیضه انجام می شود. برش کوچکی روی پوست بیضه زده می شود و سوزنی را وارد بیضه می کنند تا قسمت کوچکی از ساختار بیضه را بردارند و زیر میکروسکوپ بررسی کنند.
  7. دیگر آزمایشات مثل بررسی DNA اسپرم

معاینه فیزیکی برای تشخیص ناباروری مردان:

پزشک ابتدا درباره تاریخچه سلامتی و بیماری شما می پرسد اینکه سابقه عمل و جراحی داشتید یا نه؟! آیا از مواد مخدر، سیگار و الکل استفاده می کنید یا نه؟! در کودکی دچار بیماری خاصی شدید یا نه؟! همچنین درباره رابطه جنسی و وجود مشکلات جنسی مثل نعوظ و ... از شما سوال می پرسد. بعد از آن معاینه فیزیکی دستگاه تناسلی انجام می شود.

ناباروری مردان درمان میشود؟

درمان ناباروری به علت آن بستگی دارد به همین دلیل نمی توان گفت که درمان قطعی ناباروری مردان امکان پذیر است. درمان را می توان به سه دسته تقسیم کرد:

  1. درمان غیر جراحی: برخی داروها باعث افزایش تعداد اسپرم می شوند و عملکرد بیضه یعنی تولید اسپرم را بالا می برند.
  2. درمان جراحی: برای مواردی مثل واریکوسل یا انسداد لوله ها کاربرد دارد.
  3. درمان ناباروری به دلایل نامعلوم: در این حالت از تکنولوژی های کمک باروری باید استفاده کرد. تغییر سبک زندگی برای مثال ورزش مداوم و کم کردن مواد مضر ممکنه کمک کننده باشد.

درمان ناباروری مردان با روش های غیر جراحی:

مشکلات ناباروری که با روش های غیرجراحی درمان می شوند شامل:

  • انزال پس رفت: انزال پس رفت به دلایل زیر ایجاد می شود: جراحت ستون فقرات، جراحی پروستات یا مثانه، دیابت و داروی ضد افسردگی. این مشکل توسط آزمایش ادرار با وجود یا عدم وجود اسپرم در ادرار تشخیص داده می شود.
  • انزال خشک: به این معنی است که مایع منی وجود ندارد. این اتفاق نادر است و به دلایل زیر اتفاق می افتد: جراحت ستون فقرات، سابقه جراحی، دیابت، MS ، مشکلات مادرزادی، مشکلات روانی و روحی. اگر درمان با دارو صورت نگرفت از روش های زیر استفاده می شود:
  • EFJ: با بی هوشی و در بیماران با مشکلات ستون فقرات انجام می شود.
  • RVS ، آی وی اف (IVF) ، ICSI: جز روش های کمک باروری هستند.
  • CAH: این بیماری نادر است و به دلیل نقص در آنزیم های مادرزادی ایجاد می شود. این آنزیم ها باعث تولید هورمون های غیر طبیعی می شوند. این افراد با هورمون درمانی درمان می شوند.
  • عفونت لوله های تناسلی: مشکلات عفونت با آزمایش اسپرم تشخیص داده می شود. در آزمایش گلبول سفید دیده می شود. گلبول های سفید مولکول هایی دارند که بر اسپرم و عملکرد آن تاثیر می گذارند و باعث ناباروری می شوند.
  • هایپوپلاکسینما: در این شرایط مقدار زیادی هورمون پرولاکتین تولید شده، که دارو برای به تعادل رسیدن میزان پرولاکتین داده می شود.
  • هایپوگنادوتروپیک هایپوگنادیسم: در این بیماری بیضه ها به دلیل مشکلات هورمونی اسپرمی تولید نمی کنند. معمولا در افرادی که دچار تومور هیپوفیز و یا صدمات سر شدند دیده می شود. ام آر آی و آزمایش خون برای تشخیص انجام می شود.
  • ناباروری ایمونولوژیک: روش ICSI برای درمان ناباروری این مردان به کار می رود.
  • ROS: ROS مولکول هایی هستند که در مایعات بدن یافت می شوند این مولکول ها توسط گلبول های سفید حمل می شوند و در اسپرم های مایع منی هم هستند. ROS اسپرم را برای لقاح آماده می کند اما مقدار زیاد آن باعث تخریب و اختلال در عملکرد اسپرم می شود.

درمان ناباروری مردان با جراحی:

تنها راه حل درمان برخی از مشکلات ناباروری در مردان جراحی است. و معمولا بعد از جراحی برای درمان ناباروری مردان، تا یک سال هر سه ماه یک بار آزمایش اسپرم ضروری است:

واریکوسل: جراحی برای خارج کردن رگ متورم در بیضه.

آزواسپرمی: برای باز کردن انسداد موجود در لوله

برگشت عمل وازکتومی: برای برگرداندن اثر وازکتومی و وصل کردن لوله ها به هم انجام می شود. چند روز بعد از جراحی معاینه توسط دکتر لازم است.

TURED: به معنای انسداد لوله ای است که حامل اسپرم است. بر روی لوله برش کوچکی ایجاد می کنند تا اسپرم بتواند وارد مایع منی شود.

درمان ناباروری با روش های کمک باروری:

اگر قدرت باروری ضعیف باشد و بارداری انجام نشود می توانید با روش هایی غیر از رابطه جنسی باردار شوید:

  1. IUI (آی یو آی): اسپرم با سوزنی به داخل واژن تزریق می شود. این روش برای تعداد کم اسپرم و یا مشکلات برگشت مایع منی به بدن مفید است.
  2. IVF (آی وی اف): تخمک و اسپرم داخل آزمایشگاه لقاح می یابد سپس به درون رحم منتقل می شود. برای آی وی اف تخمدان ها باید با دارو تحریک شوند، تا تخمک های فعال زیادی را همزمان آزاد کنند. برای درک بهتر این روش مقاله شرایط و نحوه انجام آی وی اف (IVF) را بخوانید.

روش هایی هم برای خارج کردن اسپرم از بیضه، توسط جراحی وجود دارد:

  • ICSI: مانند آی وی اف است با این تفاوت که اسپرم را از بیضه ها یا لوله ها توسط جراحی خارج می کنند.
  • TESE (تکنیکی برای تشخیص آزواسپرمی): خارج کردن مقدار اسپرم از بافت
  • TFNA: برای جمع آوری اسپرم از بیضه
  • RESA: سوزنی رو داخل اپیدیدم می کنند و مایع را بیرون می کشند.
  • MESA: بعد از استخراج اسپرم می توان آن را فریز کرد و در آی وی اف به کار برد.

در آخر زمانی که با هیچ یک از روش های درمانی موفق به دریافت اسپرم از مرد نشویم می توان از اسپرم اهدایی استفاده کرد.

نوشته :
به اشتراک گذاری مطلب :